Ayçiçeği Yağı Faydaları Zararları ve Kullanımı

Kızartmaların Olmazsa Olmazı Ayçiçeği Yağı Hakkında Merak Edilenler

Yemekleri lezzetlendiren unsurlar arasında, kullanılan yağ ve baharatların yeri oldukça önemlidir. Tercih edilen yağın cinsi ve kalitesi yemeğin tadını etkileyecektir. Soğanın pembeleşmesini sağlayan, salçanın tadını bırakmasına etki eden yemeklik yağlardır. Mısır özü, zeytinyağı, fındık yağı, kanola yağı derken ayçiçeği yağını da mutfaklarda sıkça görmekteyiz.

Ayçiçekleri hayatımızın her alanında yer alan verimli ve bereketli bir bitkidir. Trakya Bölgesi ve Marmara’da yoğun şekilde yetiştirilen ayçiçekleri çay keyiflerimize çekirdek, yemeklerimize ise yağ olarak geri döner. Bu bölgelerde yapılan ayçiçeği tarımı sayesinde, ülkedeki yağ ihtiyacının büyük bir kısmı da karşılanmaktadır.

Ayçiçek yağı hakkında hazırlanan bu yazımızda, ayçiçeğinin tarladan soframıza geliş hikayesine şahit olacaksınız. Aynı zamanda bitkisel kaynaklı bir yağ olduğu için, faydalarını duyunca bu yağı daha bilinçli kullanacaksınız. İşte yemeklerinizi lezzetlendiren ayçiçeği yağı hakkında merak edilenler ve bilinmesi gerekenler sizlerle…

Ayçiçeği Yağı ve Özellikleri

Günümüzde yemekler için kullanılan yağların %20’si hayvanlardan %80’i ise bitkilerden elde edilir. Bitkisel yağlar da özel olarak yetiştirilen ve kontrol altında olan tarla bitkilerinden oluşur. Bu bitkilerden biri de ayçiçeğidir. Ayçiçeğinden elde edilen yağın özelliği ise şu şekilde ifade edilebilir:

Ayçiçeği yağı, yağ oranı %40 ile %45 arasında değişkenlik gösteren ayçiçek bitkisinden elde edilen bitkisel kaynaklı bir yağdır. Bu bitkinin tohumlarından elde edilir. Ülkemizde ve dünyada önemli bir yere sahip olan ayçiçeği yağı, genellikle yemeklik olarak tercih edilmektedir.

Sıvı halde ve margarinin ham maddesi olarak mutfaklarda yer almaktadır. Açık sarı renklerinde, rafine edilmiş bir yağ türüdür. Ayçiçeği bitkisinden elde edilen yemeklik yağlar sağlık açısından daha faydalı olduğu için, bu yağa olan talep de oldukça fazladır. Ayçiçeği bitkisinin sap kısımları da kırsal kesimlerde ve fabrikalarda yakacak olarak kullanılmaktadır. Ayçiçekleri tohumundan sapına kadar kullanışlı bir bitkidir. Kozmetik ürünlerinin bir kısmında da tercih edildiği için, ayçiçeği yağının kullanım alanı epey geniştir diyebiliriz.

Akıllarda soru işareti bırakan bir konu vardır. “Ayçiçeği yağı nasıl yazılır?” İki sözcüğün bir araya gelmesinden oluşan “ayçiçeği” Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan kılavuzda beraber yazılmaktadır. Ayrı yazım yanlış kullanımdır. Doğru yazımı ise “ayçiçeği” şeklinde olmalıdır. Bu konuyu takip eden bir diğer soru işareti de “Ayçiçek yağı donar mı?” olacaktır. Yağ, 0 ile -6 derecede donabilir.

Ayçiçeği Yağı Nasıl Elde Edilir?

Ayçiçeği bitkisi Marmara ve Trakya Bölgesi’ndeki iklime epey uyum sağlamıştır. Bu bölgelerde verim de yüksek olduğu için, ayçiçeği yağı fabrikaları ve yağlık ayçiçeği üretimi fazladır. Son yıllarda dünyada ayçiçeği üretiminin, 23 milyondan fazla olduğu bilinir. Türkiye ise ayçiçeği yağı üretimi yapan ilk 10 ülke arasında yerini almaktadır. Rusya, Ukrayna ve Arjantin ayçiçeği yağı üreten ülkeleri arasında oldukça dikkat çeker. Bu ülkeler dünya üretiminde %53’lük bir paya sahiptir.

Bitkinin tohumları presleme ve özütleme işlemlerinden geçerek rafine işleminden sonra, yağ halini alır. Tohumlar işlemlerden önce yıkanır ve tozlardan arındırılır. Daha sonra ham yağ içinde yer alan serbest yağ asitleri arındırılır.

Vakumlama yöntemi ile beyazlatma işlemi gerçekleşir. Buhar işlemi ile de bitki kokusu çıkarılır lezzet ve yağ kokusu elde edilir. Yağlar süzülme işleminden geçerek daha berrak bir hal alır. Bu işlemlerden geçen yağlar teneke kutularda bekletilir. Bekleyen ayçiçeği yağları piyasada satılmak için çeşitli noktalara gönderilir.

Gıda sektöründe çok amaçlı kullanılan ayçiçeği yağı fiyatları firmalar arasında değişkenlik gösterebilir. 1 litrelik ayçiçeği yağının fiyatı 7 TL’den başlayarak 15 TL’ye kadar ulaşabilir. Yıllar arasındaki fiyat farkları, her yıl değişen iklim koşulları ve kuraklık olmaktadır. Değişen mevsim şartları üretim miktarını ve fiyatını etkilemektedir.

Ayçiçeği Yağı Kalori ve Besin Değeri

Ayçiçeği yağı besin değeri yüksek bir yağdır. %15 doymuş ve %85 doymamış yağ içermektedir. Yüksek protein barındırır. Yağ üretiminden artan kısımlar küspe olarak kullanılır. E vitamini açısından da oldukça değerlidir. Besin kaynaklı kolesterol içermez. Ayrıca Omega-3 ve Omega-6 yağ asitlerini de içermektedir. Yaklaşık 1 gram ayçiçeği yağı kalori miktarı 9 kcal olarak bilinmektedir.

Ayçiçeği Yağı Faydaları Nelerdir?

• Ayçiçeği yağı yemeklerde kuyruk yağı ve hayvansal yağlar yerine kullanıldığı için kötü kolesterolü de düşürmektedir. A, D, E, K vitaminlerini içerir. Bu vitaminler de her insanın alması gereken vitaminlerdir.
• Çoklu doymamış yağ asitleri içerdiğinden, beyin gelişimi için olumlu etkilere sahiptir.
• Tansiyonu, kan dolaşımını ve kolesterolü düzenleyen sağlıklı bir yağ tercihidir. Aynı zamanda astım hastalarını rahatlatan bir yağ türüdür. Astım krizlerinin etkisini en aza indirebilme özelliğine sahiptir.
• Diyabet hastalarında insülin ihtiyacını karşılaması da ayçiçeği yağı faydaları arasında yer alır.
• Hayvansal yağlara göre, metabolizmaya etkisi daha kuvvetlidir.
• Omega-3 içermesi sebebiyle vücutta enfeksiyon riskini ortadan kaldırır ve hücrelerin yenilenmesini sağlar. Hücre yenilediği için kozmetik ürünlerinde tercih edilmektedir.
• E vitamini sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirirken, kalp hastalıkları riskini de önler. Vücut için antioksidan kabul edilir.

Ayçiçeği Yağı Zararları Nelerdir?

Bitkisel ve hayvansal yağlar aşırı tüketimde, kişide rahatsızlık oluşturacaktır. Mutfakların vazgeçilmezi, yemeklerin olmazsa olmazı ayçiçek yağının zararlarını şu şekilde belirtebiliriz:

• Kızartmalarda tercih edildiğinde bir defa kullanılmalıdır. Birden fazla ısınan ve bekleyen yağ sağlık açısından tehlike arz eder. Kanser riskini oluşturmaktadır.
• Aşırı tüketimde kişilerde sivilce ve yağlanma meydana getirmektedir. Sağlık açısından zararlarını görmek istemiyorsanız yemeklere yeterli miktarda ekleyip kullanmanız tavsiye edilir. Fazla tüketimde damarlarda tıkanıklığa da sebep olabilir. Bu durum da kalp rahatsızlıklarına yer hazırlar.
• Kadınlarda, menopoz dönemlerinde aşırı ayçiçeği yağı tüketimi meme kanseri riski oluşturmaktadır. Erkeklerde ise prostat kanseri riskini taşır. Olası bir hastalığı önlemek adına, kullanımda ölçülü olmak gerekir.

Ayçiçeği Yağı Kullanımı

Uzmanlar ayçiçeği yağı ve zeytinyağı konusunda fikir ayrılığına düşmektedir. Kimi doktorlar ise her yağ türünden minimum düzeyde tüketilmesinin herhangi bir zarar vermeyeceğini ifade eder.

Ayçiçeği yağı genellikle yemeklerde tercih edilir. Et ve sebze yemeklerinde rahatlıkla kullanılır. Salata ve salata soslarında da hafif olması sebebiyle tüketilir. Çorbalarınızı lezzetlerinden çorba sosları için de uygundur. En çok kullanıldığı yemek türü ise kızartmalardır. Yüksek ısıya dayanıklı olması sebebiyle sebze, hamur ve köfte kızartırken kolaylıkla kullanabilirsiniz.

Ağız yaralarını iyileştirmek amacıyla da kullanılan ayçiçeği yağı, soğuk pres yöntemi ile üretilir. Ağız içinde birkaç dakika bekletilerek uygulanır. Tedavi için tercih edilen bu yağı yutmamanız gerekir. Gargara olarak tercih edildiğinde uykusuzluğa ve baş ağrılarına iyi geldiği bilinir. Yemek ve sağlık alanında tercih edildiği gibi temizlik ve kozmetik alanında da kullanılır. Bazı sabunların içeriğinde ilave madde olarak tercih edilir.

Ayçiçeği Yağı Bozulur Mu?

Güneşe maruz kalan tüm besinlerin bozulma ihtimali vardır. Ayçiçeği yağınızın ömrünün uzun olması için koyu renklerde bir cam şişe içinde muhafaza etmeniz tavsiye edilir. Uzun ömürlü olması için ve lezzetini kaybetmemesi için, ayçiçeği yağı serin yerde saklanabilir. Birden fazla ısınan ve kullanılan yağlar, kısa sürede bozulma ihtimali taşır. Bozulan yağlar ise mide ve bağırsaklarınızı olumsuz yönde etkileyecektir.