Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir? Nasıl Anlaşılır? Neden Olur?

Beyin Kanaması Hakkında Herkesin Bilmesi Gereken Temel Bilgiler

Kafatası içinde bulunan ve üç kat zar ile örtülü olan beyin, beyaza yakın açık gri renge sahip yumuşak dokulu bir organdır. İnsan sinir sisteminin merkezi olan beynin ağırlığı 1300 ile 1800 gram arasında değişir.

Beynin başlıca yapısını proteinler oluşturur ancak diğer organlarda yer almayan lesitin gibi yağlı maddeler de bulunur. Beyin çalışabilmesi için gerekli olan enerjiyi glikozdan sağlar. Düşünme, işitme, öğrenme, görme fonksiyonları başta olmak üzere vücudun tüm fonksiyonlarından sorumlu olan organ hayati bir öneme sahiptir. Darbe ve çarpmalara karşı kafatası tarafından korunur. Ancak ciddi travma, iç basınç gibi durumlarda beyin kanaması yaşanabilir.

Beyin Kanaması Nedir?

Beyin kanaması sonucu ölümle sonuçlanabilen oldukça ciddi bir sağlık sorunudur. Kafatası içinde gerçekleşen tüm kanamalar beyin kanaması olarak adlandırılır. Kanamanın oluştuğu yere ve neden oluştuğuna göre farklı türlere ayrılır.

Beyin kanaması oluş şekline göre travmatik ve spontan olmak üzere ikiye ayrılır. Travmatik beyin kanamaları kaza ve yaralanma gibi travmalar sonucu oluşurken spontan beyin kanamaları kendiliğinden oluşur.

Kanamanın oluştuğu yere göre ise:

• Epidural
• Subdural
• Subaraknoid
• Intra serebral
• Intraventriküler olmak üzere beyin kanaması çeşitleri beşe ayrılır.

Kanama eğer dış beyin zarı ile kemik arasında ise epidural, dış beyin zarı ile orta beyin zarı arasındaysa subdural, orta beyin zarı ile iç beyin zarı arasındaysa subaraknoid, beyin dokusu içindeyse intraserebnal ve beyin içindeki su havuzcuklarında ise intraventriküler kanamadır.

Travmaya bağlı olarak oluşan kanamalar beynin tüm bölgelerinde meydana gelir. Kendiliğinden oluşan kanamalar (spontan) ise genellikle beyin içinde ya da beyin ile beyin zarı arasında meydana gelebilir.

Beyin Kanaması Belirtileri Nelerdir?

Beyin kanaması belirtileri oluş yerini göre farklılıklar göstermesine rağmen genel olarak birbirine oldukça benzerdir:

• Darbe sonucu beyin kanaması belirtileri: Beyine giden kan akışındaki azalmadan dolayı ani baş dönmeleri ve yürüme problemi.
• Kafa çarpması sonucu beyin kanaması belirtileri: Kafa derisinde şişme, kanama, kafa kemiklerinde kırıklık, denge ve koordinasyon eksikliği nedeniyle ayakta duramama ve yürüme güçlüğü.
• Tansiyona bağlı beyin kanaması belirtileri: Şiddetli baş ağrısı, kişinin çevresindeki olaylara, seslere karşı kayıtsız kalması, uyku hali, konuşmada zorluk, konuşulanları anlamama, uyuşukluk, güçsüzlük ve bilinç kaybı.
• Yutkunma güçlüğü.
• Yazma ve okumada zorlanma, el titremesi.
• Vücudun tek tarafında zayıflık, uyuşma ve karıncalanma gibi bir his.
• Mide bulantısı, kusma ve tat almada bozukluk.
• Görme problemleri, gözlerin kontrol dışı hareket etmesi, göz kapağının düşmesi.
• Kolları kaldırmada ve havada tutmada zorlanma.
• Bacaklarda karıncalanma ve uyuşukluk hissi.
• Genellikle tek taraflı yüz felci.
• Şiddetli migren ağrısı.

Beyin Kanaması Neden Olur?

• Kazalar ve şiddet sonucu başa gelen darbeler, kafatasında hasara neden olarak beyin kanamasına yol açar.
• Hipertansiyon beyin kanaması riskleri arasında en yüksek orana sahiptir. Kan basıncının yükselmesi beyine giden damarlarda yırtılmaya neden olur ve beyin dokusu içinde ya da beyin zarları arasında kanamalar meydana gelebilir.
• Beyin içinde yer alan küçük arter damarlarında ya da ana damarlarda ortaya çıkan tıkanıklık damarların patlamasına neden olur ve beyin kanaması meydana gelebilir.
• Beyin tümörleri, beyin içinde kanamalar oluşturabilir.
• Bazı kan hastalıklarında beyin kanaması görülebilir.
• Böbrek yetmezliği ve şeker hastalığı gibi kronik hastalıklar ile sigara ve alkol kullanımı beyin kanaması riskini artırır.
• Doğumsal damar hastalıkları ve bazı karaciğer hastalıkları.
• Pıhtılaşma bozuklukları.
• Pıhtılaşmayı engelleyici ilaç kullanımı.

Beyin Kanaması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Herhangi bir travma sonucu ya da kendiliğinden gelişen beyin kanaması durumlarında mutlaka ambulans çağrılmalıdır. Beyin kanaması acil bir durumdur ve beyin kanaması ilk müdahale uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Acil servis ekibi genellikle beyin kanaması riskinin olduğu durumda yüz kol ve konuşma testi anlamına gelen FAST testi uygular. Beyin kanaması testi olarak bilinen bu testte yüzde istemsiz bir kas erimesi olup olmadığına, hastanın kollarını hareket ettirip ettiremediğine ve konuşmada güçlük çekip çekmediğine bakılır.

Peki, beyin kanaması riski kaç saat sonra anlaşılır? Beyin içindeki herhangi bir kanama ilk anda belirti vermeyebilir. Beyin kanaması ilk 24 saat içinde kusma ve dalgınlık gibi şikâyetlere neden olabilir. Kazadan sonraki saatlerde kanama ilerleyebilir ve beyne baskı yaparak kişinin komaya girmesine hatta ölümüne neden olabilir.

Beyin kanaması tedavisinde amaç, kanamanın sebebini ortadan kaldırmak, hastanın hayatını kurtarmak ve istenmeyen komplikasyonların oluşmasını önlemektir.

Komaya giren hasta uygun pozisyonda yatırılarak hava yolu açık tutulur. Kafa içi basıncını azaltmak için sıvı dolan bölgelere ince plastik bir tüp yerleştirilerek sıvının boşaltılması sağlanır. Hastanın tansiyonu yüksek ise tansiyon düşürücü ilaçlar verilir. Beyin kanaması yoğun bakım ünitesinde hastanın takip edilmesini gerektirir ve genellikle beyin kanaması ameliyat ile tedavi edilir.

Beyin kanaması ameliyatı sonrası uyanma süresi, hastanın geçirdiği ameliyatın zorluğuna bağlı olarak değişir. Öncelikle ameliyat sırasında kullanılan narkozun etkisinin geçmesi beklenir. Genellikle ilk 24 saatte hastanın uyumaması istenir. Sürekli aralıklarla sağlık görevlileri tarafından uyandırılarak bilincinin yerinde olup olmadığı kontrol edilir.

Beyin Kanaması Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Beyin kanaması erken teşhis edilip tedavi edildiğinde iyileşme şansı yüksek bir hastalıktır. Beyin hücrelerinin kendini yenileyebilme özelliği yoktur. Beyin kanamasından sonra kişilerin hareketlerinde değişiklikler gözlenebilir:

• Konuşmada problem
• Algılamada zorluk
• Çabuk yorulma
• Halsizlik
• Dikkat dağınıklığı
• Yatalak kalma gibi sorunlarla karşılaşılabilir.

Beyin kanaması geçirenlerin yaşama şansı hastanın yaşına, fiziksel sağlık durumuna, tıbbı müdahalenin erken yapılıp yapılmadığına bağlı olarak değişebilir. Beyin kanamasının nedeni tansiyon yüksekliğine ya da kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar ise, hasta bundan sonraki yaşamına çok dikkat etmelidir.

• Yeterli ve dengeli bir beslenme programına uyum göstermeli ve doktor kontrolünde günlük fiziksel aktivite yapmalıdır.
• Özellikle tansiyonunun yükselmesine neden olan besinleri tamamen hayatından çıkartmalı, doktorun önerdiği ilaçları zamanında ve önerilen dozda kullanmalıdır.
• Omega 3 içeriği yüksel ceviz, balık, keten tohumu gibi besinlere ağırlık vermeli ve ani sinirlenmeye yol açacak stresli ortamlardan kaçınılmalıdır.
• Ağır yağlı gıdalar, kızartmalar, fast food yiyecekler, gazlı içecekler, kahve, çay gibi besinler mümkün olduğunca kısıtlanmalı ancak alkol, sigara gibi zararlı maddeler tamamen hayatınızdan çıkartılmalıdır.
• Hasta eğer cerrahi bir müdahale geçirdiyse, tamamen iyileşme süresi yaklaşık 2 senelik bir süreci kapsar. Tedavi sürecinde fizik tedavi desteği alınmalıdır ve hasta rutin kontrollerine mutlaka gelmelidir.

Beyin Kanaması Ne Kadar Sürer?

Beyin kanaması kafa travması nedeniyle geliştiğinde akut bir durum olarak değerlendirilir ve beyin kanaması olup olmadığının anlaşılabilmesi için hasta 24 saat müşahede altında tutulur. Tansiyon ya da damarsal bir nedenden dolayı oluşan beyin kanamaları aniden gelişebileceği gibi daha önceden birkaç belirti vererek kronik bir şekilde de gelişebilir.

Beyin kanamasının ne kadar sürdüğü çeşidine bağlı olarak farklılık göstermez. Önemli olan kanamanın olduğu bölgedeki damarların hassasiyetidir. Damar yapısı daha güçlü bir bölge ise beyin kanamasının oluşması birkaç gün sürebilir. Eğer damar büyük bir hasar almış ve erken müdahale yapılamamışsa birkaç dakika ya da birkaç saat içinde beyin kanaması oluşabilir.