Oruç Nedir, Nasıl Tutulur, Kimlere Farz? Oruç Çeşitleri

Oruç: 30 Günlük İbadetten Daha Fazlası!

Farsça rûze, Arapça savm ve sıyâm kelimelerinin Türkçeleşmiş şekli oruç, İslam dininin 5 şartından biridir. Tan yerinin ağarmasından (imsak) güneş batımına (iftar) dek Allah rızası için yeme, içme ve cinsellik gibi keyif verici eylemlerden uzak durma halidir. Müslüman kişiler için farzdır; sağlık sorunu, yaşlılık gibi mücbir sebeplerle tutulamaması durumunda borcu ödenmesi gereken bir ibadettir.

Herhangi bir nedenden dolayı oruç tutulamadığında oruç fidyesi ödenir. Oruç fidyesi bir kişiyi bir gün boyunca tam doyuracak miktardaki para olarak belirlenir. Kişinin maddi gücü yok ise oruç tutamadığı için Allah’tan af diler. Bu miktar ramazan ayının başında ya da sonunda toplu olarak ödenebildiği gibi, ramazan ayı içinde günlük olarak da ödenebilir.

Bu yazımızda oruç nedir  ve oruç nasıl tutulur sorularını sizler için yanıtladık. Peki, oruç çeşitleri nelerdir, ramazan ayı dışında ne tür oruçlar tutulur? En önemlisi de oruç neden tutulur ve kimlere farzdır, kimler oruç tutmalı? Oruç açmak nedir? Oruç bozulması nedir? Merak edilen tüm yanıtlar maddeler halinde alt başlıklarımızda sizleri bekliyor!

Oruç ile ilgili bilgiler en sağlıklı olarak Diyanet İşleri Bakanlığı’na bağlı müftülükler ve imamlardan alınabilir.

Oruç Nedir?

Oruç kelimesi “bir şeyden uzak durmak” anlamına karşılık gelir. İmsak vaktinden başlayarak iftar vaktine kadar, kişinin bilinçli olarak Allah rızası için yemek yeme, içecek içme ve cinsel ilişkiden, keyif veren her türlü aktiviteden kendini uzak tutma hali oruç olarak tanımlanır.

İslam dinine inanan Müslümanlar için yerine getirilmesi farz olan 5 ibadetten biridir. Orucun en belirli amacı Allah rızası için tutuluyor olmasıdır.

TDV İslam Ansiklopedisi

Oruç kelimesi, sözlükte “bir şeyden uzak durmak, bir şeye karşı kendini tutmak” anlamına gelen Arapça savmın (sıyâm) Farsça karşılığı olan rûze kelimesinin Türkçeleşmiş şeklidir. Savm ve sıyâm ile türevleri Kur’ân-ı Kerîm’de on üç yerde, hadislerde ise çok sayıda geçmektedir (M. F. Abdülbâkī, el-Muʿcem, “ṣvm” md.; Wensinck, el-Muʿcem, “ṣvm” md.).

Terim olarak oruç, tan yerinin ağarmasından güneşin batmasına kadar şer‘an belirlenmiş ibadeti yerine getirmek niyetiyle yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durmayı ifade eder.

Kaynak: islamansiklopedisi.org.tr

Oruç niyeti bilinçli olarak İslam’ın şartını yerine getirmektir. Diyet yapmak, zindelik kazanmak gibi nedenlerden dolayı oruç tutmak İslami açıdan bir değere sahip değildir.

Oruç Nasıl Tutulur?

Sahur vakti denilen ve gecenin son altıda biri olarak tanımlanan vakit, sabah ezanı ile son bulur. Bu vakitler içinde yemek yenmesi hem orucun tutulmasını kolaylaştırır, hem de son peygamber Hz. Muhammed’in sünnetleri arasında yer alır.

Sahur vaktinden sonra akşam ezanı okununcaya kadar vücudu tüm yeme içme eylemlerinden ve cinsel ilişkiden uzak tutan oruçlu günlerde, İslami düşünceye aykırı davranışlardan da uzak durmak gerekir. Yani oruç tutmak sadece mideyi aç bırakmak anlamına gelmez. Yalan söylememek, dedikodu yapmamak, kötü söz kullanmamak ağzın orucu; haram ve yasak olana bakmama gözün orucu; zihninden kötü düşünceler geçirmemek zihnin orucudur.

Oruç açma duası ile birlikte oruç açılır. Oruç açmak için iftar duası da okunur. Duanın Türkçesi şöyledir:

“Allah’ım! Senin rızan için oruç tuttum, sana inandım ve sana güvendim. Senin rızkınla orucumu açtım. Benim geçmiş ve gelecek günahlarımı affeyle, orucumu kabul eyle. Amin”

İlginizi çekebilir: Oruç Açma ve Oruca Niyet Duası Nasıl Edilir?

Oruç Çeşitleri Nelerdir?

Oruç: farz, nafile, mekruh ve vacip olarak 4 gruba ayrılır. Her Müslüman’ın tutması gereken farz oruçlar ramazan orucu, kaza ve kefaret oruçlarıdır.

• Ramazan orucu zamanı belirli olan oruç çeşididir. Ramazan ayı içerisinde tutulması gerekir.
• Kaza ve kefaret oruçları ize zamansızdır. Kişi dilediği zaman bu oruçları tutmakla yükümlüdür.
• Adak oruçlar ve nafile oruçlar vacip oruç çeşididir. Bu oruçlar zamanlı ya da zamansız olarak ayrılır. Adak oruçların hangi gün tutulması adanmışsa o gün tutulması gerekir. Herhangi bir zaman belirtilmeden oruç adanırsa kişi istediği zaman adak orucunu tutabilir.
• Vacip oruç nedir derseniz önce vacip kelimesini anlamak gerekir. Fakihlerin çoğu vacibi farz kelimesiyle benzer kullanırken Hanefîler, bir eylemin gerekliliği kat‘î ise farz, zannî ise vâcip kabul ederler.
• Nafile oruçlar, farz ve vacip olmasa da Allah rızası için tutulan oruçlar nafile oruçlardır. Mendup, müstehap ve sünnet olarak adlandırılan oruçlar bu oruç çeşidi kapsamına girer.
• Kurban bayramının dördüncü günü ile ramazan bayramının birinci günü tutulan oruçlar mekruh oruçlardır. Bu günler Müslümanların bayram günleri olduğu için tutulması pek hoş görülmez.
• Oruç bayramı olan ramazanda oruç tutmak, bugünlerin neşe ve sevincine katılmamak anlamına gelir. Bunun dışında aşure gününde cuma veya cumartesi günlerinde oruç tutmak ve birinci gün tutulan orucun iftarını açmadan ikinci gün oruca devam etmek de mekruh oruçlar arasındadır.

Oruç çeşitleri Diyanet dergisindeki bir yazıda da şöyle ayrılmıştır:

• Farz olanlar (Ramazan ayı)
• Vacip olanlar (kefaret orucu, adak orucu, nafile oruç kazası)
• Mesnun olanlar (Muharrem’in 9-10-11. günlerindeki oruçlar)
• Mendup olanlar (farz ve vacip dışındaki oruçlar)
• Mekruh olanlar, haram olanlar (Ramazan Bayramı 1. Günü, Kurban Bayramı 4 günü)

Detaylı bilgi için: Dinimizde Oruç Çeşitleri İsimleri, Anlamları

Oruç Neden Tutulur?

Oruç İslamiyet’in farzıdır ve yerine getirilmesi gereken bir ibadettir. İslam’ın şartlarından biri olan oruç tutmak, kulların Allah’a yakınlaşmasını sağlar. O’na olan sevgi, saygı ve müteşekkirliğin en güzel ve somut yöntemi olan oruç ibadetlerin en güzelidir.

İnsanın sabretmesini, tok iken açların halini anlamalarına yardımcı olur. Allah’a olan derin bağlılığı göstermenin en değerli yollarından biri olan oruç, bir menfaat düşüncesi ile değil; sadece Allah’a ibadet amaçlı yapılmalıdır.

Ramazan aylarında birlik ve beraberlik duygusunun gelişmesine yardımcı olan oruç ile Allah’a en yakın olunan mübarek bir ay geçirilmesi sağlanır. Oruç zayıflama amaçlı tutulmaz, tek amacı Allah’ın emir ve yasaklarını yerine getirmektir.

Oruç neden tutulur kısaca özetlemek gerekirse, hem fiziksel beden sağlığı hem de tekamül yolunda maneviyatın gelişimi için oruç tutulur. Oruç, Müslüman kişiler için farz olan bir ibadettir.

Oruç Kimlere Farzdır?

Oruç Müslümanlığı kabul eden bireylere farz olan bir ibadettir. Yapılan tüm ibadetlerde olduğu gibi oruç ibadeti için de kişinin ergenlik çağına gelmiş olması ve zihinsel bir engeli bulunmaması gerekir. Ergenlik yaşına gelmeyenlerin tuttuğu oruç farz değildir. Bu durumda çocuklar ve zihinsel engelliler oruç tutmaktan muaf edilir. Oruç seferi yani yolculuk veya seyahat halinde olanlar tarafından da tutulmayabilir.

Orucun farz olabilmesi için kişinin bedenen sağlıklı olması ve herhangi bir hastalığa sahip olmaması gereklidir. Kişi hastalığı iyileşinceye veya yolculuğu bitinceye kadar oruçtan muaftır. İyileştiğinde ya da yolculuğu bittiğinde tutmadığı günlerin orucunu kaza edebilir.

Adet dönemindeki kadınlar, gebe ve emzikliler de oruçtan muaftır. Kadınlar bu mazeretleri sona erdiğinde oruçlarını kaza edebilir. Kronik hastalığa sahip olanlar ve belirli saatlerde ilaç içmesi gerekenlerin oruç tutması dinen uygun değildir. Rahatsızlığı olan hastalarda oruç zararları ile ciddi problemlere yol açar.

Oruç kimlere farzdır Diyanet bu konuda bir açıklama yapmış mıdır diye merak edenlerin sorusunu da kısaca cevaplayalım. Diyanet kendi yayınında orucun farz olması için kişide şu 3 özelliğin olması gerektiğinin altını çizmiştir.

Oruç tutmakla yükümlü olmanın şartları:

• Müslüman olmak
• Akıllı olmak
• Ergenlik çağına gelmiş olmak. (Ergenlik kızlar için regl olmakla, erkekler için ise ihtilamla başlar.)

Oruç Ne Zaman Başlar?

Farz olan oruç ibadeti ramazan ayında yapılır. Oruç başlangıcı tan yerinin ağarması yani imsak vaktidir. İmsak nedir sorusu güneşin doğuşuyla gelen aydınlık olarak verilebilir. Ramazan ayı dışında oruç ne zaman başlar sorusunun cevabı yine imsaktır. İftar vakti yani güneşin batması ile oruç zamanı sona erer.

Oruç ne zaman başlar ne zaman biter sorusuna cevaben verilecek saatler her sene ezan saatlerinin değişmesinden dolayı farklılık gösterir. Pratik olarak sabah ezanına kadar yeme ve içme işlemleri devam eder, son lokmalar sabah ezanı ile alınır ve akşam ezanının okunmasına kadar hiçbir şey yenmez ve içilmez. Ayrıca cinsel ilişki, sigara gibi keyif veren eylemler de oruç saatleri içinde yasaktır.

Oruç ayı ne zaman sorusunun cevabı ramazan ayıdır ve bu ay da kameri aylar arasındadır. Kameri aylar da ay hareketlerine göre zamanı belirlenen aylardır. Bu yüzden de oruç başlangıç tarihi her sene 10-11 gün öncesine çekilir. Tam tarih ilgili kurum olan Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından o yıl açıklanır.

İlginizi çekebilir: Oruç Ne Zaman? 2024 Oruç Başlangıç Bitiş Takvimi

Orucun Faydaları Nelerdir?

Orucun faydaları dini metinlerde ve hadislerde detaylı açıklanır. Oruç tutmak sorumluluk duygusunu geliştirir. Kişilerin yalan söylemelerini, hırsızlık yapmalarını, zina ve dedikodu gibi dinen yasaklı haram durumlardan uzak durmalarını sağlar. Ahlaklarının güzelliğini ortaya çıkarır.

Orucun ahlaki faydaları sayesinde tekamülde olumlu ilerleyiş sağlanır. Her insanın içinde yer alan yardım ve merhamet etme duygularını güçlendirir. Tokun açın halinden anlamasını sağlar. Zenginler ramazan ayında fakirin açlık halini anlayarak merhamet duygularını geliştirir ve yardım etmenin önemini kavrar.

Şükretmeyi öğretir. Nimete değer vermeyi, israfın önlenmesini ve Allah’a verdiklerinden dolayı teşekkür borçlu olduklarının farkındalığını artırır. Orucun bize faydaları sayesinde hayat boyu faydalı olacak alışkanlıklar kazanmış oluruz.

Fiziksel beden üzerinde orucun faydaları bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Oruç diyeti mide ve bağırsak sorunlarının azalmasını sağlar. Sindirim sistemini dinlendirir. Sebze ve sıvı ağırlıklı olarak yapılan 1 aylık oruç detoksu ile kabızlık, yorgunluk ve halsizliğin önlenmesi sağlanabilir.

Oruç ile ilgili en çok merak edilen ise oruç zayıflatır mı sorusudur. Sağlıklı beslenilerek oruç tutulduğunda kilo vermeyi sağlar. Tansiyonun dengelenmesine vesile olur. Metabolizmanın hızlanmasını sağlayarak zayıflamaya yardımcı olur. Oruç tutan kişilerde daha sağlıklı kalori harcaması sağlanır.

Orucun akciğere faydaları vücudun genel olarak yenilenmesi sonucu dolaylı oluşan artılardır. Ayrıca alkol sigara gibi zararlı maddelerin tüketiminin bitmesini veya azalmasını sağlar. Açlığa direnme gücünü artırır ve yeme bozukluğu yaşayan bireylere faydalıdır.

Kandaki glikoz düzeyinin dengelenmesini sağlar. Oruç tutmanın faydaları arasında evrimsel olarak günümüze taşıdığımız faydalar da yer alıyor. Örneğin avlanmayla beslenilen dönemde insan uzun süre aç kalmak zorunda olabiliyordu ve beden bu dönem için kendini korumaya alabilecek fonksiyonlar geliştirdi. Bunun etkileri şimdiki vücudumuzda da görülmektedir.

Detaylı bilgi için: Oruç Tutmanın Sağlığınız İçin Bilimsel 10 Faydası

Orucu Ne Bozar?

• Oruç tutulduğu unutulup yemek yendiğinde ya da bilmeden bir şeyler içildiğinde oruç bozulmaz. Bilerek bir şeyler yiyip içmek orucu bozar.
• Oruçken keyif verici (cinsellik, sigara, nargile, öpüşmek, tatmin olmak) aktiviteler içinde bulunmak orucu bozar.
• Diş fırçalama, duş alma ve abdest alma işlemi eğer boğaza diş macunu ve su kaçırılmadan yapılırsa oruç bozulmaz.
• Kendiliğinden kusmak orucu bozmaz, kişi kendisi bilinçli olarak kusma işlemi gerçekleştirirse oruç bozulur.

Farkında olarak orucu bozarsak ne olur sorusunu da cevaplayalım. Bilerek ve isteyerek oruç bozmak günahtır. Bir gün oruç bozmanın cezası tutulmayan gün yerine (60+1) 61 gün oruç tutmaktır.

Detaylı bilgi için: Orucu Bozan Şeyler Nelerdir? Diyanet Soru Cevap

Oruçla İlgili Ayet ve Hadisler

Ayetler

• “Ey iman edenler, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de oruç farz kılındı. Umulur ki korunursunuz.” (Bakara 183)
• “Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur’an’ın indirildiği aydır…” (Bakara 185)

Hadisler

• “Kim faziletine inanarak ve karşılığını Allah’ tan bekleyerek orucunu tutarsa geçmiş günahları bağışlanır.” (Buhari, İman 28, Savm 6)
• “Ramazan ayı girdiğinde cennet kapıları açılır, cehennem kapıları kapanır ve şeytanlar bağlanır.” (Buhari, Savm 5)
• “Kim bir oruçluyu iftar ettirirse oruçlu kadar sevap kazanır. Oruçlunun sevabından da hiçbir şey eksilmez.” (Tirmizi, Savm 82)
• “Allah rızası için bir gün oruç tutan kimseyi Allah Teala bu bir günlük oruç sebebiyle cehennem ateşinden yetmiş yıl uzak tutar.” (Buhari, Cihad 36; Müslim, Sıyam 167- 168)

Devamı için: Ramazan ve Oruçla İlgili Hadisler, Ayetler

Oruç Kefareti Nedir?

Oruç kefareti, kişinin orucunu dinen herhangi geçerli bir mazereti olmadan, bilerek ve isteyerek bozması sonucunda ödemesi gereken borçtur. Oruç kefareti dinimizde iki kamerî ay veya 60 gün ara vermeksizin oruç tutmaktır.

Sağlık sorunu gibi önemli veya dinen geçerliliği bulunan bir sebep olmadan keyfi şekilde oruç bozmak ramazan ayının hürmetine saygısızlık olarak görülür ve oruç tutmakla yükümlü kişi bu borçtan sorumlu tutulur.

Orucun Tanımı Nedir? İslam Dininde Oruç Nedir?

Orucun dini kısa tanımı imsak vaktinden iftar saatine kadar Allah rızası için yeme içme ve nefsi arzulardan uzak durarak ibadet etme halidir şeklinde yapılabilir.

Oruç Önemi Nedir?

Orucun önemi hem bedenen hem zihnen sağladığı faydaların yanında yardımlaşma ve hoşgörüyü beslemesiyle de katlanır.

Oruç Tutmanın Asıl Amacı Nedir?

Oruç tutmanın amacını anlamak için en aydınlatıcı kaynak, oruç hakkında bilgi almak için ilk başvurulması gereken kaynak olan Kuran’dır. İlgili şu ayet zihni berraklaştırabilir:

“Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakınmanız için oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, size de farz kılındı…” (Bakara, 2/183)

Oruç Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Rivayetlere göre ilk oruç zamanı Hz. Adem’e dayanmaktadır.

30 günlük Ramazan menüleri için web sitemizi veya mobil uygulamamızı ziyaret edebilirsiniz.

Oruç Tutmanın 6 Kolay ve Sağlıklı Yolu

6 Adımda Vücudunuzu Oruca Hazırlayın

Oruca Nasıl, Ne Zamana Kadar Niyet Edilir?

Oruç Açma ve Oruca Niyet Duası Nasıl Edilir?

Oruç Tutmanın Sağlığınız İçin Bilimsel 10 Faydası