Zahter Nedir? Faydaları Nelerdir?

Zahter Bitkisi ve Kullanım Alanları

Zahter kekikle aynı familyadan, yani ballıbabagiller familyasından gelir. Halk arasında ‘kara kekik’ ‘zahter kekiği’ veya ‘dağ kekiği’ olarak da adlandırılır. Zahter kekik midir, evet, ama bilinen kekikten koku, tat açısından farklı olmasının yanı sıra daha yeşil ve daha uzun yapraklara sahiptir. Kışın ve yazın yetişen olmak üzere iki farklı çeşidi bulunmaktadır.

Hem kuru hem de taze olarak tüketilebilen zahterin her iki hali de lezzetli ve faydalıdır. Özellikle salatalarda ve mezelerde taze olarak kullanılır. Hatay, Gaziantep, Mardin ve Mersin gibi illerimizde çiçekleriyle beraber kurutularak ve ufalanarak elde edilen baharat hali, et yemeklerinden çorbalara, hamur işlerinden kahvaltılıklara kadar geniş bir yelpazede kullanılır ve yörenin yemeklerine kendine has bir aroma ve koku verir.

Kurutulmuş zahter demlenerek çay şeklinde de tüketilebilir. Zahter çayının acımtırak bir tadı olmasına rağmen sağlığa olan faydaları sebebiyle tüketimi oldukça yaygındır. Zahter bitkisi ile zahter yağı, zahter macunu ve zahter kremi de üretilir. Ayrıca içerdiği uçucu yağlar sebebiyle ilaç sektöründe de kullanılmaktadır.

Zahter Nedir?

Toprak, insanoğluna bazen hiçbir emek harcamasına gerek kalmadan, kendiliğinden çeşitli besinleri hediye eder, mucize olur, şifa olur, lezzet olur…

Osmanlı döneminden beri yemek kültürümüzün içerisinde yer alan zahter, et yemeklerinden salatalara, kahvaltılardan akşam yemeklerine nereye koyarsak koyalım yakışan, tazesiyle ve kurusuyla her yemeğe ayrı bir lezzet veren bir bitkidir.

Zahter İçindekiler Nelerdir?

Zahter, birçok vitamin ve mineral içerir. Kalsiyum, demir, selenyum, manganez, potasyum, magnezyum, folik asit, benzoil peroksit, betakaroten gibi minerallerini ve B6, A, C, piridoksin, tiamin vitaminlerini içermektedir. Ayrıca içeriğinde timol adı verilen bir çeşit uçucu yağ bulunmaktadır, bu yağ bitkinin antibakteriyel ve antiseptik özelliğinin temel sebebidir. Bunlara ek olarak, zahter otu yüzde 38 liften oluşmaktadır, lif içeriği birçok bitkiye oranla çok yüksektir.

Zahterin Faydaları Nelerdir?

Zahter, yemeklere ve salatalara tat veren, lezzetli bir çeşni olmasının yanında Roma döneminden bu yana insanlığın alternatif tıp alanında kullandığı, birçok sağlık probleminin çözümü olmuş şifalı bir bitkidir. Tüm bu tarihine ve şanına rağmen kronik rahatsızlıklarda sadece zahter bitkisi ile tedavi sürecini devam ettirmeden destekleyici bir yan ürün olarak kullanılması daha doğru olacaktır. Bu mucizevi zahter bitkisi neye iyi gelir bir göz atalım:

• Yara, yanık ve zamanla ciltte oluşmuş lekelerin tedavisinde kullanılır ve etkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Antibakteriyel özelliği ve içerdiği benzoil peroksit sayesinde akne temizliğinde de kullanılır ve akne oluşumunu engeller.
• İçeriğinde bulunan piridoksin yani B6 vitamini sayesinde kuru olarak tüketildiği takdirde enerji verir, yorgunluğunuzu alır, stresi azaltır ve vücudu rahatlatır. Ayrıca içeriğinde zahter yağı olan aroma terapi karışımlarını teneffüs eden kişilerin stresle mücadele etmede yaşadıkları güçlüklerin azaldığı gözlemlenmiştir.
• Zahter yağı ve suyu saç köklerine uygulandığı takdirde saçları kuvvetlendirir ve dökülmelerini engeller. Ayrıca bu uygulama saçların çok daha hızlı ve sağlıklı uzamasını sağlar.
• Zahterin en önemli özelliklerinden biri de mantar ve sedef tedavisinde kullanılan anti inflamatuar özelliğidir. Zahter yağı veya suyuyla mantar ve sedef tedavisi desteklenebilir.
• Tıpkı kekik gibi iştah açıcı bir etkiye sahiptir. Özellikle iştahsızlık problemi yaşayan çocukların zahter tüketmesi sağlanarak bu problem ortadan kaldırılabilir.
• Hazımsızlık, ishal, şişkinlik, gastrit, gaz, bağırsak paraziti gibi sindirim sistemi ile alakalı problemlerde epey faydalıdır; bu tür problemlerle baş etmek için taze, baharat veya çay olarak tüketilebilir.
• Zahter çayının faydaları arasından bir diğeri idrar söktürücü olarak da kullanılabilmesidir.
• Zahter çayı zayıflatır mı? Bir diyet ve spor programının yanında sindirim problemlerine etkisi ve vücuttan fazla sıvı atımını kolaylaştırıcı özellikleriyle destekleyici olacak ve zayıflama sürecini hızlandıracaktır.
• İçeriğindeki vitaminler ve mineraller sayesinde soğuk algınlığı probleminde etkilidir. Göğsü yumuşatarak öksürüğü azaltır ve bronşları açar; bağışıklık sistemini güçlendirir. Kış aylarında tüketildiği takdirde grip veya soğuk algınlığına yakalanma ihtimalini düşürür.
• Zahter, içerdiği vitamin ve minerallerle kanserli hücrelerle mücadele eder ve kanserli hücrelerin çoğalmasını engeller. Özellikle meme kanseri riskini önleyici bir etkiye sahiptir.
  Sakinleştirici ve kalp ritmini düzenleyici etkisi sebebiyle tansiyon düşürücü ve kalp çarpıntısını giderici olarak kullanılır.

Zahter Bitkisi Nerede Yetişir?

Zahter özellikle tarla kenarlarında, orman kıyılarında, kaya diplerinde, dağlarda ve karınca yuvaları üzerinde kendiliğinden yetişen yabani bir bitkidir. Yaklaşık 50 cm boylarında, pembe çiçekler açan bu bitki daha çok Hatay ve Gaziantep yörelerinde sıklıkla tüketilmekte, Orta ve Güney Anadolu’da kendiliğinden yetişmektedir. Aynı familyadan olduğu kekik gibi güneşli ve çorak yerlerde yetişir.

Zahter Nasıl Yapılır?

Ülkemizde zahter olarak adlandırılan bir diğer baharat da Arap kültüründen mutfaklarımıza girmiş bir baharat karışımıdır. Özellikle Hatay, Mersin, Mardin, Gaziantep gibi illerimizde, eskinin tutumlu insanlarının artan hububatın israf olmasını engellemek amacıyla yaptıkları bu karışımın olmadığı bir kahvaltı sofrası bulmak neredeyse imkansızdır, bu nedenle karışım halk arasında ‘kahvaltılık zahter’ olarak adlandırılır.

Ana maddesi zahter baharatı olmak şartı ile karpuz, kavun çekirdekleri, leblebi, susam, menengiç, nohut, bulgur unu, kimyon, kişniş, nane, sumak, tarçın, buğday, rezene, pul biber ve tuz gibi malzemeler karıştırılarak dibekte toz haline gelene kadar dövülür.

Bu toz karışıma kahvaltı sofralarında bir kase zeytinyağı eşlik eder, ekmek ilk önce zeytin yağına daha sonra zahtere batırılır ve afiyetle yenilir. İsterseniz karışımı dilediğiniz malzemeyle kendiniz yapabilir, isterseniz aktarlarda, marketlerde hatta online dükkanlarda kahvaltılık zahter adıyla satışa sunulan ürünlerden satın alabilirsiniz.

Zahter Nerede Satılır?

Kuru zahter ve kahvaltılık zahter karışımı aktarlarda rahatlıkla bulunabilir. Ayrıca bu baharatların satışını yapan süpermarket, yöresel marketler ve yöre halkının açtığını online satış yapan websiteleri de mevcuttur.

Taze-yeşil zahteri edinmek bulunulan bölgede zahter yetişmiyorsa biraz çaba gerektirecektir. Yöresel ürünler satan marketlerden veya aktarlardan edinilebilir. Online sipariş alan yöresel web siteleri de mevcuttur. Bulunduğunuz şehirde sorduğunuz ilk dükkanda belki bulamayabilirsiniz, ama biraz çabayla mutlaka bulabilirsiniz.

Zahter Fiyatları

Zahterin kurutulmuş ve baharat haline getirilmiş halinin 1 kilogramı bulunduğunuz konum ve mevsime göre 20 TL ile 50 TL arasında fiyatlandırılır.

Zahter fiyatı ürünün kalitesi ve gerçekliğiyle de doğru orantılıdır, bu yüzden bu fiyat aralığının çok altında satışa sunulan ürünlere şüpheyle bakılmalıdır.

Taze zahter yine bulunduğunuz konum ve mevsime göre değişiklik göstererek fiyatlandırılır ve 1 kilogramı 20 TL ile 30 TL arasında değişir.

Zahterin Zararları Nelerdir?

Zahter, her ne kadar güvenilir bir gıda olsa da tüketimi konusunda dikkatli olunmalı, aşırıya kaçılmamalıdır. Aşırı tüketim ateş yükselmesine ve kalp-damar rahatsızlıklarına neden olabilir. Ayrıca alerjik bir reaksiyon görüldüğü takdirde tüketimi durdurulmalı ve doktora başvurulmalıdır.

Guatr rahatsızlığı olan hastaların, hamilelerin ve emziren annelerin zahter kullanmaları tavsiye edilmez. Zahter ve kahvaltılık zahter karışımı içerisinde bulunan birçok bitki emenagog etkili, yani adet söktürücü özelliğe sahiptir. Hamilelikte bu özellikteki besinleri tüketmek düşüğe neden olabilir, kullanımı konusunda dikkatli olunmalı, öncesinde mutlaka doktora danışılmalıdır.

Zahter ile Çeşnilendirebileceğiniz Aromatik Tarifler

1) Domates Salatanızın Lezzeti Zahterle İki Katına Çıksın

Taze zahter ve domatesle çok hızlı ve pratik bir şekilde hazırlayabileceğiniz bu tarifimizi ister kahvaltıda, isterseniz soğan ve sarımsak ekleyerek diğer öğünlerde deneyebilirsiniz. Zahterli Taze Kekikli Domates Salatası

2) Kahvaltıda Zahter Tüketin, Güne Enerjik Başlayın

Kahvaltılık veya atıştırmalık… Zahteri hamur işi yaparken de kullanabileceğinizi biliyor muydunuz? Bu tarifle belki de şimdiye kadar yediğiniz en faydalı hamur işini yiyeceksiniz. Mınekiş Mardin Yöresi Zahterli Kahvaltılıklar

3) Zeytin ve Zahterin Muhteşem Buluşması

Zeytinlerin tadı sıradan mı gelmeye başladı? Limon sıktınız olmadı, zeytinyağı döktünüz olmadı, kekik de işe yaramadı… Aradığınız tadı bir türlü bulamadınız mı? O zaman zeytinleri zahterle terbiye etmenin vakti gelmiş gibi görünüyor. Tarifimizi denedikten sonra zeytin yemeye doyamayacaksınız.