Teke Sakalı Otu Faydaları Nelerdir? Neye İyi Gelir? Nasıl Kullanılır?

Keçi Sakalı Olarak da Bilinir: Teke Sakalı Otuna Dair Her Şey

Teke sakalı olarak adlandırılan bitki ılıman iklimlerde yetişen ve nemli ortamları seven bir bitkidir. Yaprakları eğrelti otuna benzeyen bitkinin boyu uzun, kökleri de sağlamdır. Kazık kök özelliği taşır.

Krem rengine yakın beyaz çiçekler açan teke sakalı bitkisi hoş kokuludur. Çiçeklerinin güzel kokusu nedeniyle Orta Çağ’da bira ve şarap yapımında kullanılmıştır. Günümüzde ise şifa kaynağı olarak görülen ve sadece geleneksel ilaçların yapımında kullanılan bir bitkidir. Çok şifalı ve faydalı bir bitki olan teke sakalı hakkında bilmek isteyeceğiniz her şeyi bu yazıda bulabilirsiniz.

Teke Sakalı Otu Nedir?

Teke sakalı, gülgiller (Fabaceae) familyasına ait çok yıllık otsu bir bitkidir. Latince adı Trapogon Angustifolium’dur. Doğada kendiliğinden yetişen bir bitkidir. Çok eski tarihlerden beri şifalı ot olarak geleneksel tedavide kullanıldığı bilinir. Çoğunlukla bataklıklarda, nehir kenarlarında ve alçak yerlerde toplu halde bulunur. Beyaz çiçekli olanlarının yanında sarı ve pembe çiçek açan türleri de vardır.

Teke sakalı otu zehirli bir bitkidir. Bitki uzmanları ve doktorların önerileri doğrultusunda kullanılabilir. Ülkemizin faklı yörelerinde çayır kraliçesi, tekercen, ergeç sakalı, davet kraliçesi ve davet melikesi gibi isimlerle de anılır. Bitkinin toprak üzerindeki kısımları kurutulduktan sonra kullanılabilir.

Alt yaprakları büyük olan bitkinin yukarılara doğru çıktıkça yaprakları küçülür. Yaprakları, sapları ve çiçekleri ve kökleri ilaç yapımında değerlendirilir. İlkbahar mevsiminde çiçeklenen teke sakalı bitkisinin çiçekleri haziran ve temmuz ayında toplanır. Yaprakları ve sapları da ağustostan eylül ayına kadar toplanabilir. Bitkinin kökleri ise üst kısımları solmaya başlayınca topraktan sökülür.

Teke Sakalı Otunun Özellikleri

Teke sakalı bitkisi tıp 2 diyabetinin tedavisinde kullanılan metformin adlı maddeyi içerdiği için şeker hastalı tedavisinde kullanılır. Bitkinin çiçeklerinde; uçucu yağlar, flavonoidler, tanenler, zamk, mineraller ve vitaminler bulunur. Teke sakalı bitkisinin içerdiği değerli maddeleri kaybetmemesi için özenli şekilde toplanması ve kurutulması gerekir. Ardından en uygun biçimde ambalajlanıp depolanması önem taşır.

Yanlışlar yapıldığında bitki şifa değerini kaybeder. Bitkinin çiçekleri, kökleri ve yaprakları güneş altında kurutulmamalıdır. Gölgede kurutulmalı ve kuruma işlemi bittikten sonra daha fazla beklemeden toplanması gerekir. Gereğinden fazla kurutma işlemine tabi tutulursa içeriğindeki uçucu yağları kaybeder. Bitki uzmanları aktarlarda açıkta satılan teke sakalı bitkisini almamanızı önerir. Çiçeklerinin cam kavanozlarda, yaprak ve köklerinin de paketlenmiş olarak muhafaza edilmesi önemlidir. Açıkta olan otlar şifa değerlerini kaybederler.

Teke Sakalı Bitkisi Nerede Yetişir?

Ormanlık alanlar ve sulak bölgelerde yetişen teke sakalı bitkisi bataklıkları çok sever. Ülkemizde Ege, Akdeniz, Marmara, Batı Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde doğal olarak kendiliğinden yetişir. Avrupa ve Asya’nın ılıman bölgelerinde de yabani olarak yetişir.

Çok sıcak iklimlerde yetişmez. Irmak kenarları, mezarlıklar, çimenlikler ve nemli meralarda ona rastlayabilirsiniz. Kökleri derinlere kadar iner. Saçaklı kökleri vardır. Boyu da bulunduğu bölgeye göre, yarım metreden iki metreye kadar uzayabilir. Teke sakalı bitkisinin yetiştiriciliği de yapılabilir.

Teke Sakalı Otunun Faydaları Nelerdir?

XVII. yüzyıldan beri terletici, idrar söktürücü ve kurt düşürücü özellikleriyle kullanılan teke sakalı otu, halk arasında şifalı ot olarak tanınır. Genel olarak teke sakalı otunun faydaları şöyle sıralanabilir:

• Ateş düşürücü ve terletici olduğu için soğuk algınlığı, grip ve benzeri hastalıklarda kullanılır.
• Bitkinin merhemi ya da lapası hazırlanıp yaralara uygulanırsa iyileşmeye katkı sağlar ve yaralardaki ağrıyı azaltır.
• İçerdiği antiseptik özellik nedeniyle açık yaraların temizlenmesi için kullanılır.
• Baş ağrılarının geçmesi için önerilir.
• Romatizma ve eklemlerdeki ağrılar için faydalıdır. Kompres yaparak kullanılması tavsiye edilir.
• İdrar söktürücü olması nedeniyle böbrekleri temizler, yüksek tansiyonun dengelenmesine yardım eder.
• Halk arasında şeker hastalığının tedavisinde kullanılan bir ottur.

Teke sakalı otu alternatif tıpta kullanılan ve faydaları olan bir bitkidir. Fakat zehirli olduğu için bilinçsizce kullanımı kötü sonuçlar doğurabilir. Bitkinin kullanım ve saklama biçimlerini öğrenmek ona göre uygulamak gerekir. Kronik hastalıkları olan ve sürekli ilaç kullananların, doktorlarına danışmadan kullanmamaları büyük önem taşır.

Teke Sakalı Otu Neye İyi Gelir? Nasıl Kullanılır?

Teke sakalı otunun yukarıda sayılan faydaların yanı sıra şu hastalıklara iyi geldiği hakkında görüşler vardır:

• Bitki, kanı temizlemeye yardım eder.
• C vitamini ve tanen benzeri maddeler içerdiği için damar sertliği sorunu olanlara iyi gelir.
• Cinsel gücü artırıcı özelliği vardır. İktidarsızlık sorununa iyi gelir.
• Terletme özelliği sayesinde vücuttaki toksinlerin atılmasına katkı sağlar.
• Mideyi güçlendirerek sindirim sisteminin düzenli çalışmasına yardımcı olur.
• Karaciğer hastalıklarına iyi geldiği hakkında bilgiler vardır.
• Anne sütünü artırıcı özelliğe sahiptir.

Teke sakalı otunun kullanım şekilleri ise şöyledir:

Teke sakalı yemeği yapılmayan bir bitkidir. Yiyecek olarak kullanılmayan bu bitki sadece alternatif ilaç olarak kullanılır. Geleneksel kullanım şeklinde, bitkinin kök ve yapraklarından çeşitli bitki ilaçları hazırlanır. Taze yapraklar kaynatılarak lapa haline getirilir ve çıbanların üzerine bağlanarak onların tedavisinde kullanılır. Bitkinin kurutulan kökleri ise balla veya pekmez ile karıştırılarak yenir.

Bir başka kullanım şekli de kurutulan sap, yaprak ve köklerin, vazelin ile karıştırılarak merhem haline getirilmesidir. Teke sakalı merhemi yara tedavisinde kullanılır. Keçi sakalı bitkisinin kurutulmuş çiçekleri, civanperçemi ve ısırgan otu ile birlikte çay haline getirilerek tüketilir. Bitkinin sap ve yapraklarından da çay hazırlanarak kullanılabilir.

Bitkinin çayını şöyle hazırlayabilirsiniz: Bir çorba kaşığı kadar kurutulmuş bitkiyi, kaynamakta olan bir bardak suyun içene atıp altını kapatın. Üstünü örterek yaklaşık 10 dakika kadar demlenmeye bırakın. Süzdükten sonra aç karnına için. Teke sakalı otu çayını günde 3 bardak olarak tüketebilirsiniz. Daha fazla tüketilmesi doğru değildir. Kompres olarak da eklem ağrılarında ve yaralarda kullanabilirsiniz. Önce bitkiden çay hazırlayın. Ilındıktan sonra sorunlu bölgeye günde 3 – 4 kez kompres uygulayın. Bitkinin kökleri temizce yıkandıktan sonra kullanılmalıdır.

Teke Sakalı Çiçeği Nerede Bulunur?

Teke sakalı çiçeği doğal ortamından toplanarak bulunabilir. Ege, Akdeniz, Marmara, Batı Karadeniz ve İç Anadolu’da kendiliğinden yetişen ve tanınması kolay olan bir bitkidir. Ülkemizde yaygın olarak yetişir. Şehir hayatında olanlar için bulma yöntemi ise büyük aktarlardır. Şifa marketler, aktarlar, köylü pazarları rahatlıkla bulup alabileceğiniz yerlerdir.

Bunların dışında internet üzerinden satış yapan aktarlar ve şifalı ot satan firmaların online satış sitelerinden temin edilebilir. Son yıllarda bitkisel tedavi alanında hareketlilik çok olduğu için internette şifalı ot satışı yapan firma sayısı da artmıştır. Güvenilir markaların ürünleri içinde, teke sakalı çiçeği bulmanız mümkündür.

Teke Sakalı Otunu Kurutma ve Saklama Koşulları

Kendi doğal ortamından toplanan bitki önce gölge bir yerde kurutulur. Güneş ışınlarından uzak olarak kurutulan bitkinin özellikle çiçekleri, güneşten ışığına maruz kalmadan kurutulmak zorundadır. Bitkinin kökleri ve yaprakları ise 40 derece sıcaklığı aşmayan bir ortamda yavaş yavaş kurutulmalıdır.

Teke sakalı çiçeği kuruduktan sonra toz haline getirir. Hava almayan cam kavanozlar içinde ve ışık almayacak bir yerde koruma altına alınır. Bitkinin yaprak ve kökleri kuruduktan sonra poşetlenerek saklanabilir. Ama en sağlıklı saklama biçiminin, cam kaplar olduğunu vurgulamakta fayda vardır.