Zeytin Ağacı Bakımı, Budama Teknikleri, Özellikleri ve Çeşitleri

Bütün Ağaçların İlki: Zeytin Ağacı

Zeytini en çok kahvaltılarda görmeye alışan bir mutfağa sahibiz. Siyah, yeşil, biberli, kırma zeytinlerle nefis bir başlangıç yapılır güzel bir güne. Üzerine bir de zeytinyağı gezdirildiğinde kaç ekmek biter, sayısı bilinmez. Hemen hemen her sofrada yerini alan zeytinin, dalından tabaklara geliş hikayesini daha önce duymuş muydunuz?

Tüm ağaçların ilki sayılan, ölmeyen ve her zaman canlı kalabilen bu güçlü ağacı gelin hep beraber bir inceleyelim. Sofranıza gelip damaklarınızı lezzetlendiren şifa taneleri hakkında bilinmeyenleri gün yüzüne çıkarmanın vakti geldi. Sıkça merak edilen zeytin ağacı hakkında bilgi içeren yazımız sizlerle.

Zeytin Ağacı Özellikleri ve Çeşitleri

Zeytin ağacı, neredeyse tüm dinlerin ve bölgelerin en kutsal sayılan ağacı olarak bilinmektedir. Bereket, barış, kardeşlik ve huzuru simgeleyen bir ağaçtır. Antik Yunan’da bu ağaç, oldukça güçlü olmasıyla bilinir. Kimseye boyun eğmez ve asla canlılığını kaybetmez. Düşman ordularını korkutmasıyla ve ülkeye huzur getirmesiyle hafızalarda ve mitolojik kitaplarda yer alır.

Zeytin ağacı, eski Yunanlılar tarafından da kutsal sayılırdı. Ağaçtan elde ettikleri zeytinyağını Tanrı iksiri olarak benimsemişlerdir. Yağ lambalarında kullanılıp geceleri aydınlatır, aynı zamanda sağlık ve güzellik sırrı olarak da kullanılırdı. Tabi yemekleri lezzetlendiren bir sıvı olarak da hayatta yerini almıştır.

Efsaneye göre Tanrı yarattığı Ademoğlu’nu yaptığı kötülüklerden dolayı cezalandırmak ister. Hz. Nuh’a bir gemi yapmasını ve içine temiz hayvanlardan erkek ve dişi olmak üzere yedişer, temiz olmayan hayvanlardan da ikişer adet almasını emreder. Aynı zamanda kuşlardan da yedişer adet gemiye almasını ister. Daha sonra büyük Nuh Tufanı başlar. Yeryüzündeki her şey bir anda yok olur ve silinir. Hz. Nuh suların çekilip çekilmediğini öğrenmek için, güneşin battığı yöne doğru bir güvercini uçurur. Sular ilk göndermede çekilmemiştir. Kuş geri gelmiştir. Hz. Nuh ikinci defa kuşu gönderir. Kuş bu kez ağzında bir zeytin dalı ve yaprağı ile gemiye döner. Suların çekildiğini ve yaşamın canlandığını bu şekilde anlarlar.

Bu mitolojik hikaye ile zeytin ağacının oldukça dayanıklı ve güçlü olduğu, nesilden nesile yayılmıştır. Efsaneye göre zeytin ağacı; günümüzde de olmak üzere huzuru ve barışı, bolluğu ve bereketi temsil eder.

Zeytin ağacı özellikleri arasında çevreye sağladığı katkıları unutmamak gerekir. Kurak arazilere de uyumlu bir yapıya sahiptir. Toprak seçiciliği olmayan, susuz kalsa bile direnç gösterebilen, dikildiği yerlerde gölgelik ve ferahlık sağlayan bir ağaçtır. En çok uyum sağladığı bölge ise Ege ve Akdeniz’dir. Neredeyse 100 yıl yaşayabilir. Bu yüzden adı ölmez ağaç olarak bilinmektedir. Ülkemizde 100’e yakın zeytin ağacı türü vardır. En bilinenleri ise Ayvalık, Gemlik, Hurma ve Eşek zeytini ağaçlarıdır.

Zeytin Ağacı Bakımı Nasıl Yapılır?

Zeytin ağacı bakımı oldukça zahmetsizdir. Her yıl ocak ve mart ayları arası gübreleme, zeytin verimi için iyi olacaktır. Kurak yaz döneminde sulama ile daha verimli zeytinler elde edebilirsiniz. En ideal yöntem damlama ile sulama olacaktır. Ağaçları korumak için her yıl bordo bulamacı uygulaması yapılmalıdır.Bordo bulamacı ise kireçli ve ilaçlı sudur. Hasattan sonra ise, ağaç dipleri çapalanmalı ve havalandırılmalıdır.

Bakımı yapılan ağaçların çiçek açması büyük bir heyecanla beklenir. Zeytin ağacı ne zaman çiçek açar? Baharın sonlarında nisan ve mayıs ortalarında tam çiçeklenmeye şahit olabilirsiniz. Ağacınız çiçeklendikçe “1 zeytin ağacı kaç kilo zeytin verir?” hesapları da ufaktan yapılacaktır. Bakım ve verime bağlı olarak en az 5 kilo, en çok 50 kilo bile zeytin elde edebilirsiniz. Toplanan zeytinlerden zeytinyağı yapmak isteyenler ise soracaktır: “1 zeytin ağacı kaç kilo zeytinyağı verir?” diye. Hemen ufak bir hesap yapacak olursak 5 kg zeytinden 1 kg yağ elde edildiğini hatırlatalım. Ağacın verimi ile orantılı şekilde yağ miktarı da değişmektedir.

Zeytin Ağacı Ne Zaman Dikilir?

Zeytin ağacı dikiminden önce toprağın hazırlanması gerekir. Sonbaharda derince işlenmelidir. Toprağın donuk olmamasına özen göstererek, Ekim ve Mart ayları arasında dikim yapılabilir. Açacağınız genişlikler, zeytin ağacının verimini olumlu yönde etkileyecektir. Dikimden önce, ilk defa kullanılacak topraklarda toprak analizi yaptırılması önerilir. Dikmeden “1 dönümde kaç zeytin ağacı olur?” diye hesaplar yapabilirsiniz. 30 veya 32 adet zeytin ağacı, 1 dönüme dikilebilir.

Dikim için alacağınız zeytin ağacı fiyatı 5 yıllık için 145 TL civarında olacaktır. 150 cm boyunda olan ağaçlar ise yaklaşık 350 TL’den satılmaktadır. Dikilen ve bakımı yapılan zeytin ağaçlarından ürün alınması için beklenir. “Zeytin ağacı kaç yılda ürün verir?” diye düşündüğünüzde her yıl ürün alabileceğinizin haberini verelim. Fakat bir yıl çok ürün verirken, sonraki yıl oldukça az meyve verebilir. Zeytinciler bu duruma “var yılı” ve “yok yılı” derler.

Zeytin Ağacı Budama İşlemi Nasıl Yapılır?

• Zeytin ağacı ömrü uzun olması için, ağaçlara budama yapılmalıdır. Budama yapılmayan ağaçlarda fazla verimden dolayı dallar kırılabilir. Meyveler kalitesiz olabilir.
• Zeytin ağaçlarını budamak için, kış mevsiminde çok soğuk olmayan zamanları seçebilirsiniz. Ege ve Akdeniz’de sonbahar döneminde budama yapılabilir.
• Genç zeytin ağaçlarında, sadece kökten çıkan sürgünler temizlenir. Yanlardan çıkan dallara dokunulmaz. Zeytin ağacı verimi olumlu yönde etkilenecektir.
• Gençleştirme budaması adı verilen yöntem ile, kuruyan ve birbiri üzerinde olan dallar budanır.
• Zeytin ağacı budama sonrasında, ağacın canlanması için sulamayı da ihmal etmemek gereklidir.