Glutensiz Beslenmek Üzerine

İçindekiler

Glutensiz Beslenme Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Gıda endüstrisinde ve özellikle ekmek yapımında gluten kullanılmaktadır. Bu da şu anlama gelir: Hepimiz farkına varmadan her gün yüksek miktarda gluten tüketmekteyiz! Çölyak ve gluten intoleransı ile birlikte gündeme gelen glutensiz beslenme ise sadece glutene karşı duyarlı olanlar tarafından değil, bağırsakları yormadığından dolayı birçok kişi tarafından tercih edilmektedir. Hayatımızda bu kadar yer kaplayan gluten hakkındaki gerçeklere gelin bir göz atalım.

Gluten Nedir?

Ekmek yapımı sırasında hamura güçlü esnek yapısını veren gluten, buğdayın yapısında bulunan glutenin ve gliadin proteinlerinin birleşmesi sonucu oluşur. Tadına doyamadığımız ekmeğin yumuşaklığını ve gevrekliğini işte bu proteinler verir. Ekmeğin mayalanma işleminde önemli rol oynayan gluten eksikliğinde mayalanma gerçekleşmez ve ekmek kabarmaz. Sakız yapısında sert ve esnek bir madde olan protein, su ile karıştırılarak yoğrulduğunda suyu tutar ve esnek yapıdaki gluten zincirlerini oluşturur. Çorbalar, soslar ve sütlü tatlılara kıvam veren ve farklı bir aroma katan gluten, hemen hemen her gıdanın yapısında bulunur. Çavdar, yulaf ve arpada da gluten bulunmasına rağmen en etkin gluten miktarı buğdayda yer almaktadır.

Gıda sanayinde özellikle hazır ürünlerin yapısında bulunan jelatinin alternatifi olarak da kullanılan gluten, bitki proteini olduğu için vücut tarafından kolaylıkla sindirilebilir. Kokusu ve lezzeti ile jelatinden çok daha iyi bir seçenek olan protein ekonomik olması sebebi ile ekmek yapımının da vazgeçilmezidir.

Bununla beraber ev temizleme maddeleri, kozmetikler, şampuanlar, sabunlar ve benzeri tüm ürünlerin yapısında gluten bulunabilir. Hatta bazı kuruyemişlerin kabuklarına farklı bir aroma katmak amacı ile eklenir. Görüldüğü gibi glutenden uzak durmak neredeyse imkânsızdır.

Glutensiz Beslenme Nedir?

Gluten bazı insanlarda özel bir hassasiyet oluşmasına neden olur. Bu insanların vücutları gluteni sindiremez ve proteini tükettiklerinde rahatsız olurlar. Sonrasında bağırsaklarda yer alan villus adı verilen minik çıkıntılar zamanla silinmeye başlar ve besinlerin emilimi bozulur.

Glutensiz beslenme diyeti, içeriğinde bu proteini yüksek oranda bulunduran buğday, yulaf, arpa ve çavdar gibi ürünlerin yerine soya fasulyesi, patates, pirinç, mısır ve mercimek gibi besinler seçilerek oluşturulur. Aynı zamanda yiyeceklerin hazırlandığı eşyaların bile ayrı olması tavsiye edilir.

Hangi Hastalıklarda Glutensiz Beslenme Gerekir?

Glutensiz beslenmek oldukça zor görünebilir. Ne var ki gluten intoleransı olan hastaların büyük bir çoğunluğu diyetlerine uyduklarında şikayetlerinde azalma gözlenmiştir.

Gluten duyarlılığının ve çölyak hastalığının yaklaşık 300 potansiyel semptomu vardır. Bunlar arasında el ve ayakların uyuşması, kronik karın ağrısı, yorgunluk, eklem ağrısı, kısırlık, kemik erimesi, ishal ve kabızlık sayılabilir. Glutene karşı hassasiyet eğer erken evrede teşhis edilemezse çocuklarda büyüme geriliğine sebep olur. Yetişkinlerde ise demir emilimi bloke olduğu için kronik kansızlık, osteopeni ve özellikle kadınlarda adet düzensizlikleri ve kısırlığa sebep olabilir. Besinlerin emilimini azaltan bu tip rahatsızlıklarda tedaviye derhal başlanması gerekir. Birincil tedavi yöntemi olarak glutensiz beslenmeye başlanmazsa, başta kanser olmak üzere birçok hastalığa yakalanma riskinin arttığı tespit edilmiştir.

Gluten hassasiyetinin yarattığı çölyak hastalığının teşhisi gluten tüketimi sonucu oluşan yoğun ishal ile belirlenir. Herkeste aynı şiddette seyretmeyen bu hastalık hafif karın ağrıları, gaz ve şişkinlik hikayesi nedeni ile uzun süre maskelenebilir.

Hamilelikte glutensiz beslenme çölyak hastası ya da gluten duyarlılığı olanlar için zorunlu bir durumdur. Hamilelik sürecinde düşük, prematüre doğum gibi risklerden uzak durmak için anne adaylarının gluten içermeyen besinlerden yeterli mineral ve vitamin alması elzemdir. Bu süreçte bebeğin ve annenin sağlıklı gelişimi için sürekli doktor kontrolü gerekir.

Glutensiz Beslenme Nasıl Olur? Glutensiz Beslenme Listesi

Glutensiz beslenmede temel kural gluten içeren besinlerden uzak durmaktır. Buğday, çavdar, yulaf ve arpa ile yapılan tüm makarna, ekmek, kek, börek, çörek, pizza ve makarna gibi hamur işleri menülerden çıkarılmalıdır. Bunların dışında aromalı kahveler, tavuk kızartma, bazı bitkisel çaylar, kıvam arttırıcı kimyasal gıdalar, bulyon, salata sosları, pastırma ve takviyeli gıda nişastası gibi tüm işlenmiş ürünler glutensiz beslenme listesinde yer almamalıdır.

Gluten içermeyen mısır, soya, nohut, bezelye ve tüm sebzeler ile hazırlanan yiyecekler tüketilebilir. Tatlıya bir düşkünlüğünüz varsa pirinç ve pirinç unundan tatlılar hazırlayarak bu isteğinizi törpüleyebilirsiniz. Kuru baklagiller ve bunların unları gluten içermez.

Hayal gücünüzü kullanarak bu besinler ile farklı menüler hazırlayabilirsiniz. Yumurta, tavuk, balık, et, meyveler, süt yoğurt, ayran, kefir ve peynir, pekmez, bal, reçel, zeytinyağı, ayçiçeği yağı, mısır özü yağı, soya yağı, kanola yağı gluten içermeyen diğer besin maddeleridir.

Glutensiz Beslenmenin Faydaları ve Zararları Nelerdir?

Gluten içeren besinler genel olarak yüksek karbonhidrat içerdiğinden dolayı vücutta biriken ödemin atılmasını sağlar. Sürekli ödem ve şişkinlik sorunu yaşayanlar birkaç hafta glutensiz diyet yaparak sonuçları görebilir.
Yapılan çalışmalar ani ruh hali değişikliklerinde glutensiz beslenmenin kaygı ve depresyon eğilimini azalttığını göstermektedir.
Yemek sonrası şişkinliği azalır ve bel bölgesinde yağlanmanın önüne geçilir.
Bağırsak florasında rahatsızlık hissi kesilir ve sindirim sistemi kendini yeniler.
Birçok insan glutensiz beslenme ile odaklanma yeteneğinin arttığını ve daha iyi konsantre olduklarını belirtmektedir.
Bağırsaklarda besin öğeleri emlimi artacağından dolayı glutensiz beslenme ile birlikte saç dökülmesi, tırnak kırılması ve kansızlık problemlerinizden kurtulabilirsiniz.
Glutensiz besinler aynı zamanda düşük glisemik indekse sahiptir. Dolaysıyla kan şekeriniz kendiliğinden dengelenir.
Glutensiz beslenmenin bilinen bir zararı yoktur. Ancak uzun süreli glutensiz beslenme programının hem uygulanması zordur hem de yanlış gıda seçimleri olasılığından dolayı geri dönüşü olmayan sağlık problemlerine yol açabilir.

Glutensiz Beslenme Zayıflatır mı?

Son yıllarda moda olan diyetlerden biri olan glutensiz beslenme kilo verdirir mi? Glutensiz diyet yapanlar elbette kilo verir. Bunun en önemli nedeni ise diyetlerinde yer alan yiyecek alternatiflerinin oldukça sınırlı olmasıdır. Ayrıca gluten içeren besinler aynı zamanda yüksek karbonhidrat içeriğine de sahiptir.

Yani glutensiz diyet yapıldığında ekmek ve hamur işlerine de elveda demek gerekir. Glutensiz ve şekersiz beslenme programının ilk aşamalarında kilo verimi oldukça yüksektir.

Gluten intoleransı ya da çölyak hastalarının uyguladıkları glutensiz diyetlerin doktor ve diyetisyen tarafından sıkı bir şekilde takip edildiği unutulmamalıdır. Bu hastaların karşılaşabilecekleri vitamin ve mineral eksiklikleri sağlık ekibi tarafından sürekli kontrol edilmektedir. Eğer kilo problemi yaşıyorsanız diyete başlamadan önce mutlaka sağlık kontrolünden geçmeli ve size özel bir diyet programına sadık kalmalısınız.

Glutensiz Beslenenler İçin Hayat Kurtaran Tarifler

1) Ilık Çikolataya Karşı Koyamayacaksınız Glutensiz Sufle İçin:

Glutensiz bir hayat gerçekten zor. Çölyak hastasıysanız ya da bağırsak sağlığınız için glutensiz bir diyet yapıyorsanız ve tatlı canınız çektiyse glutensiz sufle yapabilirsiniz. Yumurta, bitter çikolata, tereyağı, toz şeker ve pirinç unu kullanılarak yapılan sufle, çölyak hastası bir arkadaşınız için mükemmel bir sürpriz olabilir. Glutensiz Sufle

2) En Islak ve En Sağlıklı Pirinç Unlu Glutensiz Islak Kek İçin:

Glutensiz besleniyorsunuz diye çay saatinden uzak kalmak zorunda değilsiniz. Çaya eşlik eden pirinç unlu glutensiz ıslak kek, yumuşaklığı ve ağızda dağılan yapısı ile diyet yaptığınızı unutturabilir. Pirinç Unu ile Glutensiz Islak Kek