Ferritin Nedir? Düşüklüğü ve Yüksekliği, Yaşa Göre Normal Değerleri

Demir Minerali Deposu: Ferritin

Vücudumuz hayatta kalabilmek ve işlevlerini yerine getirebilmek için birtakım minerallere ihtiyaç duyar. Hayati önem taşıyan bu minerallerin başında demir gelir. Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli rol oynayan demirin öncelikli görevi akciğerlerden hücrelere oksijen, hücrelerden akciğere karbondioksit taşımaktır. Bunlara ek olarak bazı vitaminlerin vücutta kullanılmasında, bakır ve kalsiyumun emiliminin sağlanmasında, hücre çoğalması ve farklılaşmasında, hücre solunumunun gerçekleşmesinde, ATP üretiminde, elektron transferinde ve üreme fonksiyonlarında vazgeçilmez bir rolü vardır.

Kana kırmızı rengi veren kırmızı kan hücrelerinin üretiminde de kullanılan demir, organlar için hayati önem taşıyan elzem bir mineraldir. Özellikle çocukların vücut ve beyin fonksiyonlarının gelişiminde önemli bir faktör olan demir, vücut tarafından sentezlenemez ve mutlaka besinlerle dışarıdan alınması gerekir.

Kırmızı et, sakatatlar, yumurta, kuru baklagiller, tahıllar, yumurta gibi hayvansal besinler ve pancar, pekmez, lahana, patates, kabak, kuru kayısı, kuru üzüm, şeftali, hurma armut ile badem, fındık ve ceviz gibi bitkisel besinler demir açısından zengindir. Vücutta demir eksikliği ya da fazlalığı ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Besinlerle alınan demir karaciğer, kemik iliği ve kanda depolanır.

Ferritin Nedir?

Ferritin demir mineralinin depo formudur. Karaciğer, dalak ve kemik iliği başta olmak üzere bağırsaklar, kaslar ve vücudun diğer tüm dokularında bulunan ferritin, gerektiğinde kullanılması için demirin depolanmasında görevli bir çeşit depo proteindir.

Aynı zamanda ferritin kandaki demir düzeyinin düzenlenmesinde, aşırı dozda demir birikiminin ve demir eksikliğinin önlenmesinde de önemli rol oynar. Vücuda besinlerle alınan demir ferritin içinde depolanır ve vücudun ihtiyacı olduğunda yavaş yavaş serbest bırakılır. Kanda bulunan ferritin hormonu miktarı, aynı zamanda vücuttaki demir miktarı ile ilgili bir göstergedir.

Ferritin Düşüklüğü Neden Olur?

Kandaki ferritin oranının azalması ferritin düşüklüğü olarak adlandırılır. Ferritin miktarı direkt olarak vücuttaki demir miktarının azalmasına bağlı olarak düşer. Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu vücut için gerekli olan demir miktarında azalma gözlenir. Depolanabilecek miktarda demir alınmadığında ferritin eksikliği gözlenir.

• Sigara ve alkol gibi zararlı maddelerin kullanımı
• Aşırı çay ve kahve tüketimi
• Yetersiz C vitamini alımı
• Kazalar ve yaralanmalar sonucu aşırı kan kaybı
• İç kanama ve adet kanamalarının yoğun olması gibi durumlar demirin depolanmasını engeller.
• Vücuda yeterli oranda demir alınmasına rağmen sindirim sistemindeki demir emilim bozuklukları
• Kronik enfeksiyonlar
• Mide, bağırsak, karaciğer ve dalak hastalıkları ile tiroit hastalıkları da ferritin düşüklüğüne neden olabilir.
• Mide ülserleri
• Hepatit gibi karaciğer hastalıkları
• Bağırsak iltihaplanması
• Demir eksikliği anemisi de kanda ferritin düşüklüğü nedenleri arasındadır.
• Ayrıca antiinflamatuar, aspirin ve steroid gibi ilaçların aşırı kullanımı da demir depolarında azalma meydana getirir.
• Bunlara ek olarak ferritin düşüklüğü kanser özellikle özefagus, kolon veya mide kanserlerinde sıklıkla görülür.

Ferritin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

İnsan vücudunda yeterli oranda demir bulunmadığında kırmızı kan hücrelerinin yapısında bulunan hemoglobin üretimi durur ve sayısı azalır. Hücrelere oksijen taşımakla görevli olan hemoglobinin yokluğu ciddi sağlık problemlerinin oluşmasına neden olur. Demiri depolamakla görevli olan ferritin demir eksikliği durumunda depolarındaki demiri yavaş yavaş salmaya başlar. Ancak depolar boşaldığında demir eksikliği anemi meydana gelir.

• Konsantrasyon bozukluğu
• Dikkat dağınıklığı
• Depresyon
• Anksiyete
• Huzursuzluk
• Halsizlik
• Yorgunluk
• Sinirlilik
• İsteksizlik gibi ruhsal bozukluklar ferritin düşüklüğü belirtileri arasındadır.

Demir vücudun bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde önemli rol oynar. Demir eksikliği durumunda kişiler enfeksiyonlara daha çabuk yakalanır ve tedavi süreçleri uzar.

• Ayrıca ferritin düşüklüğü saç dökülmesi
• Tırnaklarda kırılma
• Solunum problemleri
• Tiroit hastalıkları
• Dudak kenarlarında çatlama
• Uçuk
• Cilt renginde solgunluk
• Kalp çarpıntısı
• Enerji düşüklüğü ve yutma güçlüğü gibi fiziksel problemlere de yol açar.
• Özellikle çocuklarda görülen iştah kaybı, kâğıt yeme, sigara külü yeme ve toprak yeme hareketleri ferritin düşüklüğü belirtisidir.

Detaylı bilgi için: Ferritin Düşüklüğü Tehlikeli Midir? Neden Olur? Bitkisel Tedavisi

Ferritin Nasıl Yükseltilir? Ne İyi Gelir?

Vücudun ferritin düzeyini yükseltmek için ilk yapılacak şey nedeninin saptanmasıdır. Nedenin ortadan kaldırılması ferritin düzeyinin yükselmesini sağlar. Uzman bir doktor tarafından kandaki ferritin düzeyine bakılarak gerekli değerlendirmeler yapılıp ferritin tedavisi başlanabilir.

• Doktor kontrolünde serum demir düzeyini yükseltmek amacıyla ferritin ilacı kullanılabilir. Tedaviye destek olması açısından alkol ve sigara gibi zararlı alışkanlıkların bırakılması ve diyetisyen eşliğinde kişiye özel demir açısından zengin bir beslenme programı uygulanması gerekir.
• Demir bağlayıcı özelliğe sahip tanen maddesi içeren çay ve kahvenin yemeklerden en az 1 saat önce ve ya da 1 saat sonra tüketilmesi önerilir.
• Yoğun adet kanamaları nedeniyle oluşan ferritin düşüklüğü için mutlaka kadın doğum doktorunun önerisi alınarak tedaviye başlanmalıdır.
• C vitamini içeriği yüksek yeşil yapraklı sebzeler, portakal, limon, mandalina gibi turunçgiller, çilek, elma, kayısı, şeftali gibi meyveler mutlakla beslenme programında yer almalıdır.

Ferritin Kaç Olmalı? Normal Değer Nedir?

Kanda yaşa göre ferritin normal değer aralığı:

• Yetişkin erkeklerde 12-300 ng / ml
• Yetişkin kadınlarda 12-120 ng / ml
• Yeni doğan bebekte serum ferritin düzeyi 25 – 200 ng / ml
• 1 aylık bebekte 200-600 ng / ml
• 2-5 aylık bebeklerde 50-200 ng / ml
• 6 aylık ile 15 yaş arası çocuklarda ise 7-142 ng / ml

Serum ferritin miktarının düşüklüğü de yüksekliği de ciddi sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Düzenli olarak yıllık sağlık taramalarının yapılıp, vücudun demir deposu durumu kontrol edilmelidir. Kişinin demir seviyesinin kontrol edilmesi amacıyla ferritin testi yapılır. Yapılan test ile kişide demir düzeyiyle ilgili bir sorun olup olmadığı, vücudun demir işleyişi ve hastanın genel sağlığı hakkında bilgi elde edilir.

Hastanın kan ferritin düzeyi demir eksikliği anemisinin, vücutta herhangi bir iltihaplanma olup olmadığının, hemokromatozun (vücutta yüksek demir birikimi) belirlenmesinde kullanılır. Ayrıca demir eksikliği ya da fazlalığına sahip olan hastanın tedavisinde kullanılan ilaçların etkinliğini belirlenmesinde de kullanılır.

Ferritin Yüksekliği Nelere Yol Açar? Nasıl Tedavi Edilir?

• Kandaki ferritinin normal sınırların üstünde olması ferritin yüksekliği olarak tanımlanır.
• Romatoid artrit, iltihabik enfeksiyonlar, aşırı alkol tüketimi, hepatit, aşırı demir alımı, karaciğer hastalıkları, kan nakli tedavisi, lenfoma, megoblastik anemi, lösemi, Porifiria hastalığı, hipertirodi, gibi hastalıklar ferritin yüksekliğine neden olur.
• Ciltte kararma, derin bir uyuşukluk hali olarak tanımlanan letarji, karın ağrısı, halsizlik, cinsel performans düşüklüğü, eklem ağrıları, kalp çarpıntısı ve kilo kaybı gibi belirtiler gözlenir.
• Yüksek oranda demir alanı toksik etki yaratır ve vücuttaki peroksitlerle birleşerek serbest radikallerde artış meydana getirir.
• Damar sertliği, şeker hastalığı, siroz, bulantı, kusma, kalp büyümesi, koroner kalp rahatsızlığı ve nefes darlığı gibi sorunlar ferritin yüksekliği zararları arasında yer alır.
• Ferritin yüksekliği kanser riskini artırır.
• Ayrıca hücrelerin yağlanmasına ve erken yaşlanmasına neden olur.
• Ferritin yüksekliği görülen hastaların tedavisi tüm hastalıklarda olduğu gibi nedene göre yapılır. Serumda demir artışına neden olan hastalık ya da durum belirlenerek tedavi yöntemi doktor tarafından seçilir.
• Bilinçsiz bir şekilde doktor tarafından gerekli görülmedikçe ilaç kullanımı tedaviyi olumsuz etkiler.
• Serum ferritin yüksekliği tedavisi için doktor tarafından ferritin düşürücü ilaçlar verilebilir ve kan nakli yaptırılabilir. Bunlara ek olarak besinlerle demir alımı sınırlandırılır.

Demir Eksikliği Belirtileri, Ne İyi Gelir? Demir Oranı Yüksek Besinler