Kurban Kesmek Kimlere Farz? Şartları Neler?

İçindekiler

Kurban Kesmek Kimlere Farz? Diyanet Cevapladı

Farz, Allah’ın kesin emirleridir. Farzlar usulüne uygun ve Allah rızası için samimiyetle yerine getirilirse kişi Allah katında sevap kazanır. Vacip kelimesi ise Allah’ın emirlerini ifade eder. Kişi bu vacip davranışları yapmakla yükümlüdür. Vacip davranışların kesinliği farz kadar açık değildir. Vacip olan davranışlar, yapılması, yerine getirilmesi gereken davranışlardır.

Kurban kesmek farz mı sünnet mi sorusu da akıllara gelebildiği için dini açıdan sünnet nedir ona da değinelim. Sünnet kelimesinin sözlük anlamı yol ve adettir. İslam hukukçularına göre ise sünnet; Hz. Muhammed’in Kur’an emirleri dışında olan sözleri ve davranışlarıdır.

Peki, kurban kesmek kimlere düşer? Kurban kesmek Diyanet açıklamasına göre şu şekilde belirtilmiştir:

“Akıl sağlığı yerinde, büluğa ermiş (ergen olmuş), dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve mukim olan her Müslümanın görevidir.”

Kurban Kesmek Farz mı Vacip mi?

Kurban kesmek, İslam dininde belirli şartlara göre vacip kabul edilir. Farz değildir; çünkü maddi yeterlilik gerektiren bir ibadettir. Gücü yeten ve dinen gerekli şartları karşılayabilen Müslümanlar kurban kesmekle yükümlüdür. Vacip, güçlü bir sünnet şeklinde adlandırılabilir; yerine getirilmesi gereken yükümlülükler olarak da tanımlanabilir. Kurban kesmek farz değil; ancak vaciptir.

Hanefi mezhebine göre kurban kesmek vaciptir; Hanefi dışındaki diğer mezheplerde (Şafii, Maliki) ise sünnet kabul edilir.

Kurban kesmek ile ilgili Din İşleri Yüksek Kurulu açıklaması aynen şu şekildedir:

Kurban ibadetinin mahiyeti ve hükmü nedir?

Din İşleri Yüksek Kurulu

Sözlükte yaklaşmak, Allah’a yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelen kurban dinî bir terim olarak, Allah’a yaklaşmak ve O’nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usûlüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 452).

Kurban bayramında kesilen kurbana udhiyye, hacda kesilen kurbana ise hedy denir.

Akıl sağlığı yerinde, hür, mukim ve dinî ölçülere göre zengin sayılan mümin, ilâhî rızayı kazanmak gayesiyle kurbanını kesmekle hem Cenab-ı Hakk’a yaklaşmakta, hem de maddi durumlarının yetersiz olması sebebiyle kurban kesemeyenlere yardımda bulunmaktadır (Serahsî, el-Mebsût, XII, 8; İbn Nüceym, el-Bahr, VIII, 197). Bu ibadetin ruhunda Hakk’a yakınlık ve halka fedakârlıkta bulunma anlayışı vardır. Kurban, bir müslümanın bütün varlığını, gerektiğinde Allah yolunda feda etmeye hazır olduğunun bir nişanesidir.

Mezheplerin çoğuna göre udhiyye kurbanı kesmek sünnettir (İbn Rüşd, Bidâye, I, 429). Hanefî mezhebinde ise tercih edilen görüş, kurbanın vacip olduğudur (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 146). Kurban, -fıkhî hükmü ne olursa olsun- müslüman toplumların belirli simgesi ve şiarı sayılan ibadetlerden biri olarak asırlardan beri özellikle milletimizin dinî hayatında önemli bir yer tutmaktadır.

Din İşleri Yüksek Kurulu 12.07.2017

Kaynak: kurul.diyanet.gov.tr

Kurban kesmek, maddi durumu yerinde olan ve kurban kesme şartlarını yerine getiren Müslümanlara düşen dini bir görevdir. Kişinin borçları çoksa ve maddi durumu ancak evini geçindirmeye yetiyorsa kurban kesmekle görevli değildir.

Hanefi (vacip) dışında kalan mezheplere göre de kurban kesmek sünnet olarak kabul edilmektedir. Gücü yetenin kurban kesmesi ve ihtiyaç sahiplerine pay edilmesi gerektiği ifade edilir. Şu hadisler de mezhep görüşlerini desteklemektedir:

“Peygamber (a.s.) ile birlikte duruyorduk. Onun şöyle dediğini işittim: “Ey insanlar! Her aile halfana her sene bir kurban düşer.”

(Ahmed, Ibni Mace ve Tirmizî rivayet etmiş olub Tirmizî bu, hasen-garib bir hadistir, demiştir. Neylu’l-Evtâr, 138)

Kurban Kesmenin Şartları Nelerdir?

Her kutsal dinde olduğu gibi İslamiyet inancında da ibadet etmenin belirli şartları, usulü vardır. Allah’a yakınlaşmanın, emirlerini yerine getirmenin sevabına nail olabilmek ve hayırlı bir kul olabilmek adına inananlar yapacakları ibadet esnasında bu görev hakkında araştırma yaparlar. Biz de, kurban kesmenin şartları hakkında en çok merak edilenleri derledik:

Kurban kesmenin şartları ile ilgili Din İşleri Yüksek Kurulu açıklaması aynen şu şekildedir:

Kimler kurban kesmekle yükümlüdür?

Din İşleri Yüksek Kurulu

Kurban kesmek, akıl sağlığı yerinde, büluğa ermiş (ergen olmuş), dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına sahip ve mukim olan her müslümanın yerine getireceği malî bir ibadettir (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 148).

Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 80.18 gr altın veya değerinde para ya da eşyaya sahip olan kimselerin kurban kesmesi gerekir (Mevsılî, el-İhtiyâr, IV, 252-256; İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, IX, 452-453). Ayrıca kurban mükellefiyeti için aranan nisabın üzerinden, zekâtın aksine bir yıl geçmesi şart değildir.

Din İşleri Yüksek Kurulu 12.07.2017

Kaynak: kurul.diyanet.gov.tr

Bu bilgilerden hareketle kurban kesmenin şartları şu şekilde özetlenebilir:

Kurban kesmede aranan ilk şart, kesen kişinin Müslüman olması ve akıl sağlığının yerinde olmasıdır.
Bu şartları yerine getiren kişi muhakkak ergenlik çağını geçmiş olmalı ve belirli bir gelire sahip olmalıdır.
Kurban kesmek için seferi olmamak gereklidir. Bu durum dini kaynaklarda “15 günden az bir süre için, 90 km ve daha uzak bir yerde bulunan kimsenin kurban kesmesi vacip değildir.” şeklinde geçmektedir.
Kesilecek hayvanın özelliği de kurban için mühimdir. Deve, sığır, manda, koyun ve keçi olmalıdır. Kümes hayvanlarından kurban kesilmez. Kümes hayvanları ancak sadaka olur.
Kurban Bayramı namazı kılındıktan sonra kurbanlık hayvanların kesilmesi gerekir.
Kurban kesilirken niyet önemlidir. Kişi niyetini dile getirmelidir.
Ayrıca kurban etinin 3 bölüme ayrılması ve 2 bölümünün ihtiyaç sahiplerine dağıtılması gerekir.

Kurban Kesmek Kimlere Vaciptir?

Kurban kime düşer? Kurban kesmek maddi gücü yerinde olan, akıl sağlığına sahip ve Müslüman kişilere vacip görülür. Maddi durumunun yeterli olması ise şu şekilde belirtilir:

Temel ihtiyaçlarından fazla olacak şekilde elinde 85 gram altın veya 595 gram gümüş, eğer bunlar yoksa bu değerlerin karşılığı olacak şekilde parası olan kişiler kurban kesebilir.
Başka bir nitelik ise oturduğu evin dışında başka bir evi olan ve bu evden bir gelir elde eden kişilere de kurban kesmek vacip görülür.
Evli çiftlerde ise; dinen hangisi daha çok gelire sahipse onun kurban kesmesi vaciptir. Her ikisi de mal varlığı sahibi ise ikisinin de kesmesi gereklidir.
Evli çiftler kendi adına birer kurban kesebilir. Dileyenler tek kurban da kesebilir. Eğer mal varlığı yerinde bir çiftse, kendi adına kesmeleri dinen uygun görülür.

Kurban Kesmenin Fazileti Nedir?

Kurban kesmek fazileti öncelikle maddi durumu kurban kesmeye yeterli olmayan, yeterince et tüketemeyen dar gelirli insanlar için etkilidir. Müslümanların Allah’a yaklaşmasını, inancına karşı bağlarını kuvvetlendirmesini sağlar; ayrıca kulluk bilincini pekiştirmiş olur.

Kurban kesme şartını karşılayabilen, dinen varlıklı sayılan fertler kurban kesip kurban etlerini yakınlarına ve ihtiyaç sahiplerine paylaştırdığında kurban kesmenin fazileti vücut bulmuş olur. Kurban, sosyal yardımlaşmayı pekiştirir.

Kurban Kesmek ile İlgili Ayetler ve Açıklamaları

Kurban kesmek farz mı Diyanet kurbanın dini dayanağına dair ne diyor diyenleri aydınlatmaya çalışalım. Diyanet’in açıklamasından kısa bir kesit şöyledir:

“Kurban, Kur’an-ı Kerim, Sünnet ve icmâ ile sabit bir ibadettir. Kurbanın meşru bir ibadet olduğuna dair Kur’an-ı Kerim’de deliller mevcuttur.”

Kurban kesmek Kur’an’da var mı? diye soran okurlarımız için bu soruyu ayetlerle açıklamak daha doğru olacaktır. Kurban kesmekle ilgili kutsal kitaptan bazı ayetler:

Hac Suresi, 28. ayet: “Kendileri için birtakım yararlara şahid olsunlar ve kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde (kurban adarken) Allah’ın adını ansınlar. Artık bunlardan yiyin ve zorluk çeken yoksulu da doyurun.”
Maide Suresi, 97. ayet: “Allah, Beyt-i Haram (olan) Kabe’yi insanlar için bir ayaklanma (kıyam evi) kıldı; Haram Ay’ı, kurbanı ve boyunlardaki gerdanlıkları da. Bu, Allah’ın göklerde ve yerde ne varsa tümünü bildiğini ve Allah’ın gerçekten her şeyi bilen olduğunu bilmeniz içindir.”
Maide Suresi, 2. ayet: “Ey iman edenler, Allah’ın şiarlarına, haram olan ay’a, kurbanlık hayvanlara, (onlardaki) gerdanlıklara ve Rablerinden bir fazl ve hoşnutluk isteyerek Beyt-i Haram’a gelenlere sakın saygısızlık etmeyin. İhramdan çıktınız mı artık avlanabilirsiniz. Sizi Mescid-i Haram’dan alıkoyduklarından dolayı bir topluluğa olan kininiz, sakın sizi haddi aşmaya sürüklemesin. İyilik ve takva konusunda yardımlaşın, günah ve haddi aşmada yardımlaşmayın ve Allah’tan korkup-sakının. Gerçekten Allah (ceza ile) sonuçlandırması pek şiddetli olandır.”
Al-i İmran Suresi, 183. ayet: “Allah bize ateşin yiyeceği bir kurban getirmedikçe hiçbir elçiye inanmamamız konusunda and verdi.” diyenlere de ki: “Şüphesiz, benden önce nice elçiler, apaçık belgeler ve söylediklerinizle geldi; eğer siz doğru idiyseniz o halde onları ne diye öldürdünüz?”
Saffat Suresi, 107. ayet: “Ve ona büyük bir kurbanı fidye olarak verdik.”
Bakara Suresi, 196. ayet: “Haccı ve umreyi Allah için tamamlayın. Eğer (düşman, hastalık ve buna benzer nedenlerle) kuşatılırsanız, artık size kolay gelen kurban(ı gönderin). Kurban yerine varıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin. Kim sizden hasta ise veya başından şikayeti varsa, onun ya oruç ya sadaka veya kurban olarak fidye (vermesi gerekir). Güvenliğe kavuşursanız, hacca kadar umre ile yararlanmak isteyene, kolayına gelen bir kurban(ı kesmek gerekir). Bulamayana da, haccda üç gün, döndüğünüzde yedi (gün) olmak üzere, bunlar, tamı tamına on (gün) oruç vardır. Bu, ailesi Mescid-i Haram’da olmayanlar içindir. Allah’tan korkun ve bilin ki Allah, muhakkak cezası pek çetin olandır.”
Hac Suresi, 34. ayet: “Biz her ümmet için bir “Mensek” kıldık, O’nun kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine Allah’ın adını ansınlar diye. İşte sizin İlahınız bir tek İlah’tır, artık yalnızca O’na teslim olun. Sen alçak gönüllü olanlara müjde ver.”
Saffat Suresi, 103. ayet: “Sonunda ikisi de (Allah’ın emrine ve takdirine) teslim olup (babası, İsmail’i kurban etmek için) onu alnı üzerine yatırdı.”
Kevser Suresi, 2. ayet: “Şu halde Rabbin için namaz kıl ve kurban kes.”

Kurban Kesmek Bir İbadet Midir?

Kurban, Arapça kökenli bir kelime olarak “yaklaşmak, yakınlaşmak” anlamını taşır. Adak anlamına da karşılık gelen kurban ve kurban kesme, Allah’a yaklaşmak ile ilişkilendirilmiştir. İnanan Müslümanlar, dini açıdan belirli şartlara uygun olmaları durumunda Allah için kurban kesmek ve bu kurban etini de ihtiyaç sahipleriyle paylaşmakla yükümlüdürler. Bu yükümlülüğü yerine getirmenin Allah katında hoş karşılanacağı belirtilmektedir.

Kurban kesmenin dini dayanağı hakkında Din İşleri Yüksek Kurulu açıklaması sizleri aydınlatmak adına direkt alıntılanmıştır:

Din İşleri Yüksek Kurulu

Kurbanın dinî dayanağı nedir?

Kurban, Kur’ân-ı Kerîm, Sünnet ve icmâ ile sabit bir ibadet olup hicretin ikinci yılında meşru kılınmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle buyrulmaktadır:

“Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği (kurbanlık) hayvanlar üzerine belli günlerde (onları kurban ederken) Allah’ın adını ansınlar. Artık onlardan siz de yiyin, yoksula fakire de yedirin.” (el-Hac, 22/28),

“Her ümmet için Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanlar üzerine ismini ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık.” (el-Hac, 22/34).

Sahih hadis kaynaklarında yer alan rivâyetlerde, Hz. Peygamber (s.a.s.), Kurban Bayramında Allah katında en sevimli ibadetin kurban kesmek olduğunu, kurbanın kesilir kesilmez Allah katında makbul olacağını ve kurban edilen hayvanın boynuzu, tırnağı da dâhil olmak üzere her şeyinin kişinin hayır hanesine yazılacağını ifade etmiştir (Tirmizî, Edâhî, 1 [1493]; İbn Mâce, Edâhî, 3 [3126]).

Nitekim kendisi de kurbanın meşru kılınmasından itibaren vefat edinceye kadar her yıl kurban kesmiştir (Tirmizî, Edâhî, 11 [1506-1507]; bkz. Buhârî, Hac, 117, 119 [1712, 1714]; Müslim, Edâhî, 17 [1966]).

Ayrıca hicretin ikinci yılından günümüze kadarki süreçte Müslümanların kurban kesmeleri, bu konuda görüş birliği olduğunu da göstermektedir.

Din İşleri Yüksek Kurulu 09.11.2022 – No: 73

Kaynak: kurul.diyanet.gov.tr

Kurban Kesmek Farz mı Sünnet mi?

Kurban kesmek, İslam dinine göre farz değildir; vacip olarak kabul edilen bir ibadettir. Çünkü her Müslüman kurban kesebilecek güçte olmayabilir; kurban maddi bir ibadettir. Kurban kesmek mezheplere göre sünnet veya vacip olarak kabul görmüştür. Hanefi mezhebine göre kurban kesmek vacipken, Şafii mezhebine göre sünnettir.

Herkes Kurban Kesmek Zorunda mı?

İslam’ın kurallarına göre herkes kurban kesmek zorunluluğunda değildir; çünkü kurban kesmenin belirli şartları vardır. Kurban kesmenin şartlarını yerine getiren Müslümanlar kurban kesmekle yükümlüdür:

Akıl sağlığı yerinde olmak,
Ergenlik çağına erişmiş olmak,
Temel ihtiyaçları ve borçlarından başka nisap miktarı mala sahip olmak,
Seferi olmamak.

Hacda Kurban Kesmek Farz mı?

“Temettu veya kıran haccına niyet edenlerin kurban kesmesi gerekir.” açıklaması Diyanetten gelen bir açıklamadır. Kurban kesme imkanı yoksa oruç tutulur. Kurban bayramında kesilen kurbana udhiyye, hacda kesilen kurbana ise hedy denir.

“Kendilerine ait birtakım yararları görmeleri, (Allah’ın) onlara rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanlar üzerine belirli günlerde Allah’ın ismini anmaları için (insanları hacca çağır)! Artık o (hayvanların eti)nden hem kendiniz yiyin hem de fakir yoksula yedirin!” Hacc Suresi 28. Ayet

Doğan Çocuğa Kurban Kesmek Farz mı?

Kurban kesmek birçok niyetle olabildiği gibi çocuğa şükür niyetiyle de yapılabilmektedir. Yeni doğan çocuk için kesilen kurbana akika kurbanı denir ve akika kurbanı sünnettir. Kurban çeşitleri arasında adak kurbanı kesmek farz mı sorusuna cevap verelim. Adak kurbanı kesmek vaciptir.

Kurban Edilecek Hayvan Hangi Özelliklere Sahip Olmalıdır?

İslam’da bir hayvanın kurban edilebilmesi için sağlıklı, organlarının tam ve besili olması gerekmektedir. Aşağıdaki durumlarda hayvan kurban olarak kabul edilmemektedir:

Din İşleri Yüksek Kurulu

…

Kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, kesileceği yere gidemeyecek derecede topal, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memelerinin yarısı kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz.

Ancak hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, hafif topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, memelerinin yarıdan daha azının olmaması, kurban edilmesine engel değildir (Kâsânî, Bedâi‘, 5/75-76). Buna göre hayvanın değerini düşürücü nitelikteki kusurlar kurbana engeldir.

Şâfiî mezhebinde, genel olarak yukarıda sayılan kusurlardan birinin bulunması, bir hayvanın kurban olmasına engel teşkil ettiği gibi uyuz olan hayvanlar ile yem yemesini engelleyecek derecede dişlerinin bir kısmı dökülmüş olan hayvanların da kurban edilmesi caiz değildir (Nevevî, el-Mecmû‘, 8/399-404).

Din İşleri Yüksek Kurulu 12.07.2017

Kaynak: kurul.diyanet.gov.tr

İlginizi çekebilir: Kurban Bayramı Namazı Saat Kaçta? Nasıl Kılınır?