Epilepsi Hastalığı Nedir? Çeşitleri, Belirtileri ve Tedavisi

Tedavi Edilebilir, Nöbetler Önlenebilir:

Epilepsi Hastalığı

Epilepsi hastalığı, kökeni çok eskilere dayanan ve neredeyse bütün tarih kaynaklarında adından sıkça söz edilen genetik yatkınlığı olan bir hastalık çeşididir. Her yaş grubunda görülebilen epilepsi hastalığı MÖ yazılmış eski Mezopotamya tabletlerinde ve Babilli hekimlerinin yazılarında yer alır.

Antik Sümer yazıtlarında epilepsi hastalığı düşüren hastalık olarak yer almıştır ve eski dönemlerde hastalık nöbetlerinden dolayı iblis ve hayaletlerle ilişkilendirilmiştir. İslamiyet döneminde ise İbn-i Sina epilepsi tedavisi hakkında bilimsel yöntemler kullanmış ve onun bu yaklaşımları Avrupa ve Orta Doğu’da başyapıt olarak gösterilmiştir.

Epilepsi Hastalarında Beslenme: Ne Yemeli Ne Yememeli?

Epilepsi Nedir?

Tüm dünyada görülme sıklığı %0,5 ile %1 arasında değişen epilepsi hastalığı oldukça yaygın bir hastalık çeşididir. Cinsiyetler arasında görülme sıklığı açısından herhangi bir fark söz konusu değildir. Beyinde yer alan sinir hücrelerinden kaynaklanan nörolojik bir bozukluk sonucu oluşan hastalık, beyinde anormal elektriksel aktivitelere neden olur. Yaşanan anormal durum beklenmedik nöbetlere yol açar.

Epilepsi sara hastalığı olarak da bilinir ve epileptik nöbetlerle kendini gösterir. Hastada geçici bilinç kaybı yaşatan nöbetler, tek bir kez geçirildiğinde epilepsi teşhisi konmasına yeterli değildir. Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen epilepsi hastalığı 16 yaşını doldurmamış çocuklarda ve 65 yaş üstü yetişkinlerde daha sık görülür. Hastalığın yaygın olarak görüldüğü çocuk yaşlarda erken teşhis hayati önem taşır.

Epilepsi Nedenleri Nelerdir? Ne Tetikler?

• Epilepsi hastalığının nedenleri değişkenlik gösterir. Beyin tümörleri, hipokampal skleroz, hipoksik-iskemik beyin hasarları ve santral sinir sistemi enfeksiyonları epilepsi hastalığının en önemli nedenleri arasındadır.
• Bunlara ek olarak beyin dokusunda ve beyin damarlarındaki gelişimsel bozukluklar, bağışıklık sistemi düşüklüğüne bağlı olarak gelişen iltihaplanmalar, kalıtımsal hastalıklar ve genetik nedenler de epilepsi hastalığının oluşumunda etkilidir. Ancak tüm bu nedenlerin dışında sebebinin ne olduğu bilinememesine rağmen epilepsi hastalığı gelişebilir.
• Çocuklarda görülen epilepsi hastalığını tetikleyen en önemli faktör, yüksek ateşe neden olan hastalıklardır.
• Stres ve uykusuzluk her yaştan epilepsi hastasının nöbetini tetikler.
• Fotik uyarı olarak adlandırılan parlak ışıkların arka arkaya gelmesi ya da patlaması da nöbet oluşumuna neden olabilir.
• Uzun süreler boyunca ve çok yakından televizyon izlenmesi beyni etkileyen parlak uyaranlar gönderdiği için nöbetleri tetikler.
• Çok fazla çay ve kahve içmek, alkol, sigara ve kola da nöbetleri uyarıcı etki gösterir. Epilepsi beslenme bozukluğu olan kişilerin daha sık nöbet geçirmesine neden olur.

Epilepsi Krizi: Epilepsi Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi tanısı konulabilmesi için hasta yakınlarının çok iyi gözlem yapması gerekir. Özellikle çocuklarda görülen belirtiler hastalığın erken teşhisi için oldukça önemlidir:

• Arada bir ağız şapırdatma,
• Burna gelen kötü kokular (yanmış lastik kokusu),
• Kol ve bacaklarda ani sıçramalar ve irkilmeler,
• Gözün dalması, gözün tek bir yere odaklanması ve birkaç dakika boş boş bakma gibi belirtiler normal değildir. Çocuklarda bu davranışlara rastlanıldığında en kısa zamanda bir nöroloji uzmanına gidilmesi gerekir.

Epilepsi nöbetleri, beynin belli bir bölgesinde anormal elektriksel boşalımı şeklinde ortaya çıkar. Bu elektriksel boşalımların beyinde yayıldığı bölgelere göre epilepsi belirtileri de farklılık gösterir:

• Kasılmalar
• Ağızdan köpük gelmesi

Şeklinde olabildiği gibi:

• Kişinin aniden donakalması, boş bakması,
• Cevap vermeme,
• Anormal kol bacak hareketleri,
• Anormal ses çıkarma,
• Etrafında bulunan kişilerin duymadığı sesleri duyma,
• Mide bulantısı,
• Sadece hastanın hissettiği garip duygularla da kendini belli eden epilepsi nöbetleri bazen dışarıdan hiçbir şekilde fark edilmeyen davranışları da kapsayabilir.

Epilepsi Çeşitleri Nelerdir?

• Epilepsi nöbetleri birbirinden çok farklıdır. Göz dalmaları şeklinde yaşanan epilepsi nöbetlerine absans nöbeti denir. Absans nöbeti sırasında epilepsi hastası bakışlarını sürekli tek bir noktaya diker, tepki göstermez ve kısa süreli bilinç kaybı yaşar. Absans nöbetleri en çok çocuklarda görülür.
• Vücudun yalnızca bir tarafını etkileyen fokal nöbet olarak adlandırılır. Fokal nöbetlerde hastanın bilinci açık ya da kapalı olabilir.
• Nöbet geçiren hasta idrarını kaçırıyor, ağzından köpükler geliyor ve tüm vücutta kasılmalar oluşuyorsa buna jeneralize nöbet denir. Tüm vücudu kapsayan nöbetlerde beynin büyük bir bölümünde elektriksel boşalma yaşanır.
• Bölgesel olarak başlayan epilepsi nöbetleri bir süre sonra yaygın hale gelebilir. Vücudun etkilenen bölümünde şiddetli ve güçlü bir kasılma söz konusu ise bu nöbet çeşidine tonik nöbet denir.
• Kasların ritmik olarak kasılıp gevşemesine neden olan nöbet türü ise klonik nöbettir.
• Vücudun bir bölümündeki karıncalanma ve uyuşma şeklinde görülen epilepsi çeşidi ise somatoduyusal nöbet olarak adlandırılır.

Epilepsi Öldürür Mü?

Epilepsi hastalığı tedavi edilebilen nörolojik bir hastalıktır. Doğru teşhis ve doğru tedavi yöntemleri ile nöbetleri kontrol altına alınan epilepsi hastası normal yaşantısına devam edebilir.

Ölümcül hastalık imajından dolayı ön yargı ile karşılanan epilepsi hastaları çalışabilir, çocuk doğurabilir, hobilere sahip olabilir.

Epilepsi hastalarının bazı meslekleri yapmaları sorunlara yol açabilir. Örneğin toplu taşıma araçlarında sürücülük yapmaları; pilot ya da cerrah gibi meslekleri icra etmeleri tehlikelidir. Yaralanma riski taşıyan dalgıçlık, çatı işçiliği, dağcılık gibi işleri yapmaları uygun değildir. Uykusuzluk nöbetleri tetiklediği için vardiyalı işlerden kaçınmaları, paraşüt, dağa tırmanma ve surf yapma gibi tehlikeli aktiviteler yapmamaları gerekir.

Epilepsi özür oranı yüksek olan bir hastalıktır ve işe girmeden önce mutlaka iş yerine hastalıkları hakkında bilgi vermesi gerekir. Epilepsi hastalarının sağlıklı beslenmeleri, uykusuna dikkat etmesi, ilaçlarını düzenli kullanmaları, stresten uzak durmaları, alkol ve uyuşturucu kullanmamaları gerekir.

Epilepsi ilk yardım konusunda yapılması gereken en önemli hareket ise nöbetlerin kendiliğinden geçmesini beklemektir. Yapılacak yanlış bir müdahale hastanın ölümü ile sonuçlanabilir. Nöbetler kendi kendine geçmiyorsa mutlaka en yakın sağlık kuruluşu aranarak tıbbi yardım istenmelidir.

Epilepsi Genetik Midir?

Epilepsi hastalığının birçok nedeni vardır. Nedeni genellikle belirlenemeyen epilepsi hastalığında genetik yatkınlık söz konusudur. Ancak bu ebeveynlerinde epilepsi hastalığı varsa kişide de görüleceği anlamına gelmez. Bu durum epilepsi hastası olma riskini artırır.

Tek yumurta ikizlerinin birinde epilepsi görülmesi ve diğerinde görülmemesi gibi durumlar hastalığın sadece genetik kaynaklı olmadığını kanıtlamaktadır.

Epilepsi Tedavisi ve İlaçları

Tedavi edilebilir bir hastalık olan epilepsi hastalığının tedavisi uzun süreli izlem gerektirir. Epilepsi doktoru olarak bilinen nöroloji uzmanları hastanın nöbetleri hakkındaki bilgilere hasta yakınlarından alır.

Bazı epilepsi hastaları %100 tedavi edilebilir. Ancak nedenleri birbirinden oldukça farklı olan epilepsi hastalığının tedavisi hakkında genelleme yapılması çok da mümkün değildir. Tedavinin başarısını etkileyen önemli faktör hastalığın nedenidir.

• Epilepsi tedavi planlamasında kullanılan ilaçların önemi büyüktür. Ancak bu ilaçlar hastalığı tedavi etmekten ziyade hastalık belirtilerini baskılamaya yöneliktir. İlaç tedavisi alan hastaların yaklaşık %50- 60’ında nöbetler tek çeşit ilaçla tam kontrol altına alınabilir.
• En az bir yıldır ilaç kullanan ancak epileptik nöbetlerinde azalma gözlenmeyen ve dirençli epilepsi hastası olarak tanımlanan grup için epilepsi ameliyatı düşünülebilir. Epilepsi ameliyatında nöbetleri tetikleyen bölge birtakım cerrahi müdahalelerle alınır.
• Epilepsi tedavi yöntemleri arasında pil uygulamaları da yer alır. Hastanın sol köprücük kemiğine yerleştirilen pil hasta tarafından bir mıknatıs yardımıyla çalıştırılabilir. Hasta nöbeti hissettiğinde elinde bulunan mıknatıs yardımıyla pile dokunur ve pilin çalışmasını sağlar. Pil beyne uyarılar göndererek nöbetin durmasına yardımcı olur.
• Epilepsi hastalarının tedavisine destek olmak için ketojenik bir diyet olan epilepsi diyeti uygulanabilir. Düşük kalorili ve yüksek protein içeriğine sahip olan bu diyet hastalığın tedavisini destekleyicidir.

Ketojenik Diyet Nedir? Ketojenik Diyet Listesi