İskorpit Balığı Nedir? Faydaları Nelerdir?

Tüm Yönleriyle İskorpit Balığı

Yunanca “skorpidi” kelimesinin Türkçeye “iskorpit” olarak geçmesiyle halk arasındaki adına kavuşan balık türü, zehirli olmasıyla dikkat çeker. Dikenlerinde bulunan zehir, vücuda değdiğinde etkisini gösterir. Bu sebeple özelliklerine, avlama koşullarına, temizleme ve pişirme püf noktalarına dikkat etmek gerekir. Tüm koşullar sağlandığında ortaya çıkan lezzet, tüm balık severlerden tam not alacaktır.

İskorpit Nedir?

İskorpit, diğer bir adıyla Scorpaena porcus, Scorpaenidae familyasına ait bir balık çeşididir. Nitelikleri ve yaşama stili göz önünde bulundurulduğunda; aynı familyaya ait olan Lipsos balığıyla benzerlik gösterdiği görülür. İskorpit’i, Lipsos’tan ayıran özellik, boyunun daha küçük olması ve rengindeki koyuluktur. Kafası, vücudunun yarısını kaplayacak büyüklüktedir.

Vücudundaki renkler koyu kırmızı ve açık pembe arası değişim gösterebilir. Kafa kısmında birçok diken ve çıkıntı bulunur. Yuvarlak ve geniş göğüs yüzgeciyle dikkat çeker. Suyun diplerinde yaşadığından gözleri başının üstünde yer alır. Geniş ağzının kıvrımları aşağıya doğru eğimlidir. Ortalama olarak 20-30 cm uzunluğunu sahip balık, zehirli bir tür olarak bilinir. Birinci sırt, karın ve anüs yüzgecinde zehir barındırır. Birinci sırt yüzgecinde 11, karın yüzgecinde 1 ve anüs yüzgecinde 3 adet dikende zehir görülür.

Dikenlerindeki yoğun zehirle karakteristik bir nitelik taşıyan iskorpit, insan vücuduna temas ettiğinde zehrini salar. Zehir, etkisini şişlik ve kızarıklık ile gösterir. Zehrin etkisinin 2-3 gün kadar devam ettiği bilinir. Tedavi sürecinde ise amonyak tercih edilebilir. Balık, ayrıca zarar gördüğünü hissettiğinde vücudu sokarak kendini korumaya da geçebilir. Halk tabirinde iskorpitin diğer adı da “çarpan”dır. Zehirli olmasına rağmen lezzetli etiyle birçok masanın misafiri olabilir. İskorpitle yapılan yemekler ve etinin tadı kırlangıcı da anımsatabilir.

İskorpit Balığının Faydaları Nelerdir?

• İçerisindeki A vitaminiyle vücudun A vitamini ihtiyacını karşılar.
• Görme yetisini kuvvetlendirerek karanlıkta görmeye yardımcı olur. Göz sağlığını kuvvetlendirir.
• İçerdiği Omega 3 yağı sayesinde özellikle de gelişim çağındaki çocukların zeka gelişimine büyük katkı sağlar.
• İçerdiği protein, mineral ve vitaminlerle vücut yapıları korur, vücudun ihtiyaçlarını karşılar.
• Diş sağlığına karşı olumlu etkileri görülür.
• Kanser vb. hastalıklara karşı korucu özellik gösterir.
• Oluşan ve olası enfeksiyonların onarılmasına yardımcı olur.
• Alzheimer gibi hastalıkların önlenmesini sağlar.
• Kan basıncını düzenler, kolesterolü dengeler.
• Metabolizmayı hızlandırdığından kilo vermeye yardımcı olmak da iskorpit balığının faydaları arasında yer alır. Bu özelliğiyle diyet programlarına dahil edilebilir.
• Düzenli tüketildiğinde felç olma riskini %6 ile %12 arasında azalttığı kanıtlanmıştır.
• Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek hastalıklara yakalanma ve mücadeleyi kolaylaştırır.
• Vücut yağlarını depolamayı önlediği için obezite hastalığına yakalanma riskini azaltır.
• Damarları arındırarak kalp ve damar hastalıklarına karşı korur.
• Vücut için kuvvetli bir antioksidan özelliği de gösterir.
• Beyin nöronlarını kuvvetlendiren etki gösterdiğinden beyin fonksiyonlarını kuvvetlendirir.
• Yüksek tansiyon gibi hastalıklara karşı olumlu etki gösterir.
• İçerdiği kalsiyum sayesinde kemik gelişimini destekler.

İskorpit Avı Nasıl Yapılır?

İskorpit balığı, dikenlerinde bulunan zehirlerle dikkat çeker. Özellikle de sırt bölgesinde yoğun zehir taşıyan balığı avlarken dikkatli olmak ve birtakım noktalara dikkat etmek gerekir. Özellikle de acemi balıkçıların sokulma ve zehirlenme durumları ile karşılaşmaması için dikkatli olmalı önerilir. İskorpit avı teknikleri iyi uygulandığında, iskorpit sorunsuzca yakalanabilir. Teknikleri en iyi şekliyle uygulamak için iskorpitin özelliklerini iyi bilmek gerekir.

İskorpit, genellikle suyun dibinde yaşadığından hareketsiz ve tembel olma özelliği gösterir. Tüm bunlara rağmen yüzgeçlerinin oldukça geliştiği görülmüştür. Kayalık ve taşlık olan mağara vb. yerlerde yaşadıkları bilinir. Yerli bir balık olan iskorpit, Türkiye’nin hemen hemen her denizinde görülür.

Kış aylarında derin sularda yaşamına devam eden balık, ilkbahar ayıları itibariyle kıyıya doğru sürüklenmeye başlar. Özellikle de ağustos ve eylül aylarında taşlık kıyı sahillerde daha çok görülür. Bu yüzden iskorpit avlamak için en uygun zamanlar ağustos ve eylül aylarıdır.

Zehirli olduğundan özellikle de ağdan ayrılırken dikkatli olmak gerekir. Bunun yanı sıra dikkat edilmesi gereken diğer tekniklerden biri de balığın kolay ölmediğinin bilinmesidir. Zaten hareketsiz bir balık olduğundan kovada hareketsizce yatmasına kanılmamalı, öldüğünden emin olunmalıdır. Aksi takdirde iğnesi batacak ve zehrini değdiği vücuda bulaştıracaktır. Zehrin değdiği yere amonyak sürmek, tedavi yöntemleri arasındadır. Buna rağmen kaşıntı, ağrı, şişlik devam ederse doktora yahut eczaneye danışılmalıdır.

İskorpit Temizleme Tekniği

İskorpit balığı yakalandıktan sonra da zehrini taşımayı sürdürür. Bu yüzden yakaladıktan sonra temizleme aşamasında da dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır ve balıkçılar tarafından temizlenmesi en uygunudur. Zehrini, öldükten sonra dahi taşıdığından dikenlerine değmemeye özen göstermek gerekir. Bunun yanı sıra derisi kalın olan balığı temizlemek için keskin bir bıçak kullanılmalıdır.

• Balığı temizlemek için ilk adım kuyruğundan başına doğru üst tarafındaki dikenleri kesmektir. Bu kesikler, balığın büyüklüğüne göre değişmekle birlikte sırtın içerisine doğru girebilir.
• Sonraki adımdaki karındaki dikenlerde aynı şekilde kesilir. Kesim esnasında zorlanılırsa bir pense veya kerpetenden yardım alınabilir.
• Daha sonra karın bölümüne boylamasına bir kesik daha atılır. Bu kesik, iç organların temizlenmesine olanak tanır. Bu kesik yardımıyla iç organlar da çıkarılarak atılır.
• Solungacın altından atılan bir kesikle birlikte balığın kafası gövdesinden ayrılır. Kalın bir deriye sahip olan balığın kafasını ayırırken kafasıyla birlikte gövdesini de ayırmak işinizi daha kolaylaştıracaktır. Aksi takdirde deriyi çıkarırken zorlanabilirsiniz. Bu durumda bir pense yardımıyla deriyi çıkartabilirsiniz.
• Balığın her tarafındaki deri temizlendikten sonra pişirmek için kullanıma hazır olacaktır.

İskorpit Balığı Nasıl Pişirilir?

Beyaz etiyle iskorpit balığı sofraların aranılan lezzetleri arasında yerini korur. Lezzetli etiyle birçok farklı tarif uygulanabilir. Bu tariflerin en çok bilinen iskorpit çorbası tarifidir. Kızartma, ızgara, buğulama, tava gibi farklı tariflere de yakışan balık, çorbasıyla ünlenmiştir denebilir.

Çorbayı hazırlamak için balık, bir miktar limon, tuz ve sirke yardımıyla haşlanır. Balığın haşlandığı su, çorbaya katılmak üzere kullanılır. Soğan ve sarımsak kesilerek pembeleşinceye kadar kavrulur, haşlama suyuyla buluşturulur. Sonrasında içerisine haşlanmış balık, küp doğranmış patates, biraz pirinç ve tuz-baharat ilave edilerek kaynamaya bırakılır.

İskorpit balığı pişirme yöntemleri, tariften tarife farklılık gösterse de kızartmak için genellikle mısır unundan yardım alınır. İnce mısır ununa bulanmış balıklar, önce kızgın yağa atılır. İlk tarafı kızardıktan sonra yağ süzülür ve diğer tarafı yağsız tavada pişirilir.

İskorpit Balığı Fiyatı Nedir?

Halk arasında çarpan, çalar adlarıyla da bilinen iskorpit balığı en lezzetli zamanlarını mayıs ile eylül aylarında yaşar. Tutulup ayıklandıktan sonra etinin yalnızca %30’unun kullanılıyor olması, iskorpit fiyat değerinin biraz pahalı olmasına sebep olur.

Özellikle kıyı sahillerinde rastlanan balığın fiyatındaki artışın nedeni, temizleme ve kasalamadaki zorluktan kaynaklanır. Zorlu ve uzun bir yolculuktan geçen iskorpit kilosu 30 ile 40 TL arası bir fiyat dahilinde satışa sunulur.