Mantar Yetiştiriciliği, Faydaları, Besin Değerleri

İçindekiler

Mantarlar Hakkında Her Şey

Dünyanın dört bir yanında milyonlarca türü bulunan mantarlar, sofralarımıza lezzet katan favori yemeklerimizden biri olsa da aslında hakkında pek az şey biliriz. Vücudumuza faydalı olan lif, protein ve mineral açısından oldukça zengin olan mantarlar; ekmek hamurlarının kabartılmasında ve bazı alkollerin yapım aşamasında da kullanılır.

Çoğu kişinin rahatlıkla ‘bitki’ diye tanımlayabileceği bu canlı, kendi besinlerini üretemediği ve fotosentez yapamadığı için bitkilerden farklı bir alem olarak tanımlanır.

Dilerseniz mantar bitki mi sorusundaki gibi merak edilen pek çok konuyu birlikte ele alalım:

Mantar Özellikleri Nelerdir?

Mantar vitamin ve mineral içeriği ile oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Mantar özellikleri bakımından bitkilerden farklılık gösterir.

Kök, gövde ve yaprakları olmayan mantarlar, fotosentez yapamadıkları ve üretici değil ayrıştırıcı ve tüketici sınıfına dahil oldukları için bitkilerden ayrılırlar.

Nemli ortamlarda yetişip sporla çoğalan mantarların, bitkilerdekine benzeyen hücre çeperleri vardır. Ülkemizde de bulunan şapkalı mantar türleri topraktan hif adlı yapıları sayesinde beslenir ve bu tür mantarların bazıları zehirlidir.

Bitkisel ve hayvansal atıkları ayrıştırıp toprağa karışmasını kolaylaştırarak doğal madde döngüsünde önemli bir rol oynarlar. İlaç yapımında da kullanılan mantarlardan küf mantarı, penisilin görevi görerek hastalıkların iyileşmesini destekler niteliktedir.

Mantar Çeşitleri Nelerdir?

Dünyada 1,5 milyon mantar çeşidi olduğu düşünülüyor. Fakat şimdilik mantar çeşitleri arasından yalnızca 69.000 tanesi tanımlanabilmiş. Şapkalı mantar, küf mantarları, kültür mantarları, maya mantarları ve hastalık yapan mantarlar olarak beşe ayrılır.

Şapkalı mantarlar, ormanda veya bahçede gezerken kolaylıkla tanıyabileceğimiz sap ve şapkadan oluşur.
Açıkta bırakılan yiyeceklerin tadını, kokusunu ve rengini değiştirerek adeta üzerlerinde bir örtü oluşturanlar ise küf mantarlarıdır.
İnsanların yeterli miktarda gübre ekleyip, nem sağlayarak ürettiği kültür mantarı türüdür.
Hamur mayalamak ve peynir yapmak için kullandığımız, kuru halde yaşamsal faaliyet gösteremeyen maya mantarları, şekerli suda hızla çoğalma özelliğine sahiptir.
Hastalık yapan mantarlar ise el ve ayaklar başta olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerinde kaşıntıyla beraber çatlama yapan hastalıklar gibi pek çok hastalığa yol açar.

Mantar Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Mantar yetiştiriciliği için titiz ve dikkatli çalışmak son derece önemlidir. Sıcaklık, nem ve havalandırma açısından uygun olan bir ortamda yetiştirmeniz verimli ve düzgün mahsuller elde edebilmeniz için son derece önemlidir.

Nemden hoşlanan mantarlara rutubetli bir alan yaratmanız gerekir. Bulunduğunuz yerde nem azsa sera buğusu ve sis makinesi ile artırmanız mümkün.

Güneş ışığına ihtiyaç duymayan mantarlar, oksijenden beslendikleri için temiz hava olmazsa olmaz bir maddedir. Gerekli koşullar sağlanarak hazırlanan ortama kompost denir.

Bir sonraki aşama ise pastörizasyon denen hastalık ve zararlıları yok etmeyi hedefleyen buhar kazanı ile gerçekleştirilen işlemdir. Ekimden birkaç gün önce özel kuruluşlardan mantar miseli temin edinmelidir. Yaklaşık 20 gün kuluçka dönemine bırakılır ve misel gelişimini tamamlayan kompostun üzeri örtü toprağı ile örtülür. Bir ay sonra hasat dönemi gelir.

Tebrikler, mantarlarınız tam istediğiniz gibi yetişmiş.

Mantar Kalori ve Besin Değeri Nedir?

Mantar protein, potasyum, demir ve lif açısından oldukça zengindir. Peki mantar kalori olarak ne kadar? diye merak ediyorsanız, 100 gram mantar yaklaşık olarak 15-20 kalori olup, düşük sodyum ve kolesterol oranına sahiptir.

0 gr yağ ve 2.2 gr protein değerlerinin yanı sıra asit, folat ve pantotenik asit gibi B vitamini içerir. Bağışıklık sistemini güçlendirici etkileri bulunan mantarda ayrıca 1,4 gr şeker ve 2.3 gr karbonhidrat mevcut.

Diyette olanlar için sofraların başrolünü kapan mantarlar diyet ürünlerden edinmenin zor olduğu potasyum, demir, fosfor ve bakır minerallerini de bulundurur. İçeriğindeki kolin sayesinde uyku, öğrenme, kas hareketleri ve hafıza üzerinde de olumlu etkileri vardır.

Hücre duvarlarında yer alan beta glukanlar sayesinde insülin direncini destekleyici bir yapıya sahip olan mantarlar, aşırı kilo alma hastalığı olan obezite riskini düşürme konusunda da birçok çalışma yapılmıştır.

Tüm bunlardan anlaşılabileceği gibi mantar besin değeri olarak zengin bir yiyecektir.

Mantarların Faydaları Nelerdir?

Mantarlar protein, yağ ve karbonhidratları parçalayarak enerji sağlamaya yardımcı olan riboflavin, niasin ve pantotenik asit gibi B vitaminlerinin iyi bir kaynağıdır. B vitaminleri sinir sisteminde de önemli bir rol oynamaktadır.
Mantarlar, içerdiği demir bakımından, demir eksikliğine bağlı oluşan anemi tedavisine iyi gelen bir yiyecektir.
Kemiklerin oluşumunda ve güçlendirilmesinde gerekli besin maddesi olan zengin bir kalsiyum kaynağıdır.
Mantarlardaki selenyum içeriği, çoğunlukla göz ardı edilen en faydalı unsurlardan biridir. Selenyumun birincil kaynağı hayvan proteinleridir. Bununla birlikte, hayvan ve bitki maddelerini besleyen mantarlar olarak sınıflandırmaları nedeniyle, mantarlar, vejetaryenler için gerekli miktarda selenyum elde etmenin en iyi yoludur.
Cildi nemlendirir, hyalüronik asit vücudun iç nemlendiricisi olarak düşünülür ve cildinizi yumuşatır ve besler. Yaşa bağlı kırışıklıkları ve ince çizgileri azaltır. Mantar, nemlendirici ve cildinize yumuşak bir etki kazandıran eşit miktarda bir polisakkarit içerir. Cilt pürüzsüz ve esnek hissediyor.
D vitamini açısından zengindir. Bu, topikal olarak akne lezyonlarına uygulandığında iyileştirici özelliklere sahiptir. Böylece, mantar ekstraktları sivilceleri tedavi etmek için kullanılan cilt bakım ürünlerinde sıklıkla kullanılır.
Mantar faydası diyabet hastalarına kadar dokunur. İçindeki doğal enzimler şekeri ve nişastayı parçalamaya yardımcı olur. Endokrin bezlerin işleyişini de geliştirirler. Dahası mantardaki doğal antibiyotikler, enfeksiyonlara kolayca eğilimli diyabet hastalarına yardımcı olur.

Mantar Zehirlenmesi Neden Olur?

Mantar zehirlenmesi yaşandığında erken belirti olarak mide bulantısı, mide krampları, kusma ve ishal (bazen kanlı) görülebilir.

Mantar zehirlenmeleri mantar yenildikten hemen veya birkaç saat sonra kendini gösterebilir. Tipik olarak, 2 saat içinde hastalık belirtisi üreten mantarlar, daha sonra hastalık üreten mantarlardan (6 saat sonra) daha az tehlikelidir.

Mantar yenildikten sonra bu belirtileri gördüğünüz takdirde en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Ayrıca test için yediğiniz mantardan yanınızda bulundurmanız, teşhis ve tedavi için önemli olabilir.

Mantar Nasıl Temizlenir? Yıkanır Mı?

Mantar yemeği yapacakların aklına gelen ilk sorulardan biri de mantar nasıl temizlenir? ve mantar yıkanır mı? oluyor. Tüm mantar türlerinde (morel mantarı hariç), kirleri çıkarmak ve güzelce silmek için nemli kağıt havlu veya yumuşak bir mantar fırçası kullanılır. Mantarlar soğuk su ile hafifçe durulanabilir ve kağıt havluyla hafifçe kurutabilir, ancak mantarlar ıslatılmaz. Mantarlar suda bekletildikleri zaman suyu emecekleri için, pişince güzel bir şekilde kahverengileşmezler.

Morel mantarları için, her bir kökün altından ince bir dilim kesilir, eğer istenirse mantar kökten uca kadar yarım kesilir. Kir ve böcekleri temizlemek için soğuk suda yıkanır. Mantarlar hala yeterli düzeyde temizlenmediyse, hafifçe tuzlanmış suda kısa bir süre bekletilir, kalan böcekler ve kirlerden iyice temizlenir.

Birbirinden Leziz Mantar Yemekleri

Nefis yemek sofralarınızın vazgeçilmezi olacak bu mantar tarifleri ile tadı damağınızda kalacak lezzetler yaratabilirsiniz.

1) Damak Hafızanıza Kazınacak: Fırında Kaşarlı Mantar

Tüm yemeklere yakışan kaşarın mantarla birleşimini bir düşünün. Ağzınız sulandı değil mi? O zaman kısa zamanda yapabileceğiniz bu nefis yemeğin tarifine geçelim. Fırında Kaşarlı Mantar

2) Sofraların Vazgeçilmezi: Mantar Sote

Hem pratik hem çok leziz! Yanında en beyazından bir pilav ile tadına doyamayacağınız sote tarifi sayesinde misafirleriniz sizi sık sık ziyaret etmek isteyecek. Mantar Sote

3) İlk Kaşıkta Aşk: Kremalı Tadında Mantar Çorbası

Daha ilk kaşıkta ikinci kasenin hayalini kurduracak bir lezzet olan kremalı mantar çorbasının tadı, damak hafızanıza kazınacak. Kremalı Tadında Mantar Çorbası

4) İştah Kabartan Bir Lezzet: Kremalı Mantarlı Tavuklu Güveç

Siz de bir mantar aşığıysanız ve etsiz yemek yemem diyorsanız güveçte kremalı mantarlı tavuğu mutlaka denemelisiniz. Kremalı Tavuklu ve Mantarlı Güveç

Tarif: Kremalı Tavuklu ve Mantarlı Güveç

5) Hem Pratik Hem Çok Leziz: Mantar Dolması

Yanına her türlü et çeşidinin yakışacağı, çok pratik ve lezzetli son dakika tarifleri arasında yer alabilir. Mantar Dolması

6) Damak Çatlatan Bir Tarif: Mantar Soslu Makarna

Makarnanın her türlüsüne varım diyenlerin asla vazgeçemeyeceği bir lezzet… Mantar soslu makarna tarifi ile eşsiz sofralar kurabilirsiniz. Mantar Soslu Makarna

7) Çocuklar da Bayılacak: Çıtır Mantar Kızartması

Hem çocuklarınızın hem de sizin en sevdiğiniz atıştırmalığınız olmaya aday. Mantarı bambaşka bir halde tatmak isteyenler için eğlenceli bir tarif geliyor şimdi: Mantar Kızartması