Sofra Adabı ve Görgü Kuralları

Sofra Adabı, Görgü Kuralları: Yemeğin Nezaketi

İçindekiler

Yemek Sofrasında Görgü ve Nezaket Kuralları

Yemek yemek insanların temel ihtiyaçlarının başında gelir. Her ülkenin hatta her şehrin ve toplumun en küçük parçasını oluşturan ailenin bile sofra adabı birbirinden farklıdır. Ancak sofra adabının tüm ülkeler için geçerli sofra adabı, diğer adıyla yemek masası kuralları vardır. Bu kurallar özellikle resmi davetlerde ve protokol yemeklerinde daha büyük önem taşır.

Ekmeğe sürülen yağ miktarından, çatal ve bıçağın tabağa koyulma şekline kadar sofrada yapılan her hareketin bir anlamı vardır. Geçmişten bugüne kadar uzanan ve sofraya gereken saygının ritüellerden kurallara dönüştürülmesi sofra adabı kurallarını oluşturur.

Sofra adabıyla ilgili başlıca ilkeler nelerdir diye merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edin, sofra adabı ve görgü kuralları ile ilgili tüm detayları ara başlıklarımızın altında bulabilirsiniz.

Sofra Adabı Nedir?

Sofra adabı ne demek kısaca özetleyerek yazımızın bu bölümüne başlayalım: Karmaşık kurallara sahip olmayan ve geçmişten günümüze edinilen davranış şekillerinin sofraya yansımasına sofra adabı denir. Edinilen davranış şekilleri genel olarak çevresel etkenler ile belirlenir.
Her kültürün kendine ait sofra adabı ve görgü kuralları vardır. Her kültürde bu kurallara uyulmaması sofraya yapılan saygısızlık olarak kabul edilir.
Kişilerin sosyal yaşantısında yanlış hareket etmesini önlemek, mahcup olmamak ve kötü duruma düşmemek için sofra kurallarını öğrenmesi çağdaş bir gereksinimdir.
Tüm dünyada yemek ve sofra kültürünü en iyi uygulayan ve bunu gerçek bir ritüel haline getiren ülkelerin başında Japonlar, Fransızlar ve İngilizler gelir.
Sofra adabı ve yemek yeme kültürü toplumların genel kültürü ve tarihi ile bağlantılı olarak gelişir. Her ülkenin sofra adabı ve yemek yeme alışkanlıkları birbirinden farklıdır.
Örneğin İngilizlerde yemeklerin servisi servis tepsisinden görevli yardımıyla kişilerin tabaklarına servis yapılırken Fransızlarda servis konuğun sol tarafına getirilen servis tepsisinden yemek servis maşası yardımıyla konuğun kendisi tarafından tabağa alınır.
Amerika’da ise servis tabak ile garson tarafından misafirin solundan yapılır. Dünyada en çok tercih edilen servis şekli ise hızlı ve pratik olması nedeniyle Amerikan servisidir.
Osmanlıda ise yemekler yer sofrasına hazırlanırdı; yemekler ayrı tabaklarda değil ortaya konulan büyük tabaklardan tüketilirdi.
Türk sofra adabı ve görgü kuralları üzerinde hem Batı ülkelerinin hem de Osmanlı’nın etkileri görülür.

Sofra adabı kuralları gereği tabak, çatal ve bıçak konumu doğru olmalıdır.
Yemek sırasında kullanılan çatal ve bıçak kullanıldıktan sonra tabağa konulur. Bıçağın keskin tarafı kendinize doğru olacak biçimde sağa, çatal ise sol tarafa konur.
Sofrada dik oturulmalıdır. Dik oturmak hem masaya hem de sofradaki insanlara duyulan saygının göstergesidir. Dirseklerin masaya konması, yayılarak oturulması ve kolların masayı kaplaması saygısızlık olarak algılanır.
Sofra adabı ve yemek yeme alışkanlıkları birbiri ile iç içe olan konulardır.
Tabağa çok fazla yemek doldurulmaz. Yenilebilecek miktarda yemek alınır ve bitirdikten sonra açlık hissedilirse tabağa ekleme yapılabilir.
Sofra adabı ile ilgili bilgiler arasında yemek boyunca nelerin yapılmaması gerektiği de yer alır.
Sofraya karşı öksürülmez, hapşırılmaz ve burun temizlenmez. Böyle bir durumda ağza peçete tutularak sofradan izin alınır ve kalkılır.
Masaya oturmadan önce kadınlar rujunu bir peçete yardımı ile silmelidir. Bardakta ruj lekesi bırakmak ev sahibine saygısızlık olarak nitelendirilir.
Sesli bir şekilde yemek yemek ve içmek sofra adabı yemek yeme kuralları için uygunsuz davranışlar arasındadır.
Sofrada yemek yeme adabı gereği limon gibi sulu gıdalar tüketileceği zaman ekstra özen göstermek gerekir.
Çorbaya ya da salataya limon sıkmak istenildiğinde, limon sağ ele alınır ve sol elde limona siper edilir. Böylece masadaki diğer insanlara limon suyu sıçraması önlenir.
Sofra adabı nasıl olmalıdır sorusunun cevabı içerisinde sofradan ne zaman kalkılmalı sorusunun cevabı da yer alır.
Sofradan herkes yemek yedikten sonra kalkılır. Yemeği önceden bitirseniz bile diğerlerini beklemeniz gerekir.
Yemeğin tadına baktıktan sonra tuz eklenir. Tadına bakmadan tuz eklemek ev sahibine saygısızlık olarak kabul edilir.
Sofraya oturur oturmaz yemek kırıntılarının etrafa dökülmesini önlemek amacıyla dizlere peçete serilir. Yemek bitince peçete tabağın içine değil tabağın yan tarafına koyulur.
Yemek yerken ağız kapalı tutulmalıdır. Ağızda yemek varken konuşmak sofra adabına aykırıdır. Ayrıca lokmalar büyük değil küçük küçük alınmalı ve çiğnenip yutulduktan sonra konuşulmalıdır.
Genel sofra adabı gereği sofraya oturma ve sofradan kalkma zamanı ev sahibi veya ailenin büyüğüne göre ayarlanır.
Ev sahibi ya da davetteki en büyük kişi sofraya oturmadan masaya oturulmaz. Aynı şekilde ev sahibi ya da evin büyüğü sofradan kalkmadan masadan kalkılmaz.
Sofrada puro, sigara, pipo gibi tütün mamulleri kullanılması sofra adabına aykırıdır. İzin isteyerek kullanılsa da sofraya saygısızlık olarak nitelendirilir.
Böyle bir alışkanlığınız varsa sofradan izin isteyip sigara için özel olarak ayrılan alanlarda ya da dışarıda sigara içmeniz daha şık olur.

Sofra Kurma Adabı

Sofra adabı maddeler halinde sıralandığında sofra kurma adabı maddesi için ayrı bir başlık açılması iyi olur çünkü detaylar çok fazladır.
Sofra kurmada öncelikli olarak masa örtüsü seçimine dikkat edilmelidir.
Masa örtüsü ve peçetelerin renginin birbiri ile uyumlu olması önemlidir. Birbiri ile uyumlu tabak, çatal ve bardak takımları seçilebilir ve sofraya daha şık bir görünü katmak için ise taze çiçekler kullanılabilir.
Yemekte çorba var ise çorba kâseleri yoksa ordövr tabağı koyulur.
Çatal, kaşık ve bıçak ise kullanış amacına göre dıştan başlayarak içe doğru dizilir.
Sofrada ekmek tabağı, salata tabağı, yemek tabağı ve servis tabağı kullanılır. Bunlara ek olarak yemek listesine uygun tabaklar eklenebilir.
Yemek daveti öncesi ev sahibi konukların yerlerini belirlemelidir. Servis, ev sahibinin sağında oturan kadından başlanarak yapılır ve en son ev sahibine servis yapılır. Garsonun elinden yemek alınmaz ve garsona bir şey söylenecekse alçak sesle fısıldayarak söylenir.
Tatlı servisine geçilmeden önce masa temizlenmelidir.
Yemekler bittiğinde 2.kez yemek istenilip istenmediği sorulur. Yemek çatalı en uzun çataldır, salata çatalı daha kısadır. Salata çatalı yemek çatalının iç tarafında ve yemek tabağının sol tarafına koyulur.
Daha kısa ve düz bir şekle sahip olan balık çatalı kaşığın sağ tarafına koyulur ve tatlı kaşığı da tatlı tabağının iç bölümüne koyulur.
Kişilerin rahatça alabilmeleri için servis kaşıkları ve çatalları servis edilecek yemek tabaklarına koyulur. Misafirlerin önüne üç adetten fazla kaşık, çatal ve bıçak koyulmamasına dikkat edilmelidir.
Peçete resmi yemeklerde servis tabağının içine resmi olmayan yemeklerde ise çatalın soluna koyulur.

Sofra Adabı: Çatal Bıçak Kullanımı

Sofra adabı çatal bıçak kullanımı oldukça önemli bir noktadır. Çatal bıçağın yemek yedikten sonraki durumu birçok anlama gelir:

Çatal ve bıçağın tabağın içine üçgen şeklinde baş kısımları birbirine değecek şekilde koyulması yemeğe ara verdiğinizi simgeler. Bir süre dinlendikten sonra yemeğe devam edeceğinizin sinyalini vermeniz tabağınızın önünüzden alınmasını önler.
Çatal ve bıçağın tabak içine artı şeklinde koymanız ikinci tabak yemek istediğiniz anlamına gelir. Diğer bir deyişle ara sıcak bitti ana yemeğe geçmek istiyorum mesajı verilir.
Çatal ve bıçağın size paralel şekilde tabağınıza yerleştirmeniz yemeğin çok güzel olduğu anlamındadır.
Çatal ve bıçağı kendinize dik bir şekilde tabağın ortasına yerleştirmeniz yemeği bitirdiğiniz ve daha fazla yemek istemediğiniz anlamına gelir.
Bıçağınızı çatalın dişleri arasına sıkıştırıp tabağa koymanız ise yemeği beğenmediğiniz anlamına gelir.

Ayrıca:

Yemekte spagetti varsa çatal sağa, kaşık da sola yerleştirilir.
Çatala alınan spagetti kaşık yardımıyla sarılır.
Spagettinin tek başına çatal ile yenmesi, ağız tarafından emilmesi ve dişlerle kesilerek yenmesi sofra adabına uygun olmaz.
Balık servisi için farklı bir takım kullanılır.
Balık servisi ile birlikte sofraya getirilir.
Tatlı için kullanılan çatal bıçak seti ya da kaşık, servis tabağının üst tarafına yerleştirilir.
Çatal bıçak kullanımı sırasında dirsekler vücuda yapışık şekilde tutulur.
Yemeğin sosuna ekmek el ile bandırılmaz; sosun tadına bakılmak istenirse bir parça ekmek kopartılıp çatala batırılarak sosun tadına bakılmalıdır.
Yemek sırasında bıçak ile işiniz bittiyse bıçak tabağın üst tarafına ve kendinize paralel olarak bırakabilirsiniz.