Geyik Mantarı Nasıl Pişirilir? Faydaları ve Özellikleri Nelerdir?

Tirmit de Denir: Düşük Yağ ve Yüksek Besin Değerleriyle

Geyik Mantarı

Geyik mantarı veya tirmit mantarı olarak isimlendirilen bu mantar türü, oldukça lezzetli ve faydalıdır. Rengi ve görünümüyle dikkat çeken ve doğada kolayca fark edilen bir mantardır. Kendine özgü aroması ve lezzetiyle sofralarınıza lezzet katacak olan geyik mantarı hakkında öğrenmek istediğiniz her şey burada!

Geyik Mantarı Nedir? Nerede Yetişir?

Geyik mantarı, yenilebilen mantar türlerinden olup Russulaceae familyasına ait bir mantardır. Latince adı Lactarius Volemus’tur. Bu mantar türünü çiğ olarak tüketebilirsiniz. Baharatlar ile sotelediğinizde çok lezzetli bir yemek ya da garnitür elde edebilirsiniz.

Geyik mantarının, kırmızı kahverengi ve ateş sarısı olmak üzere iki tipi bulunur ve Anadolu’nun farklı bölgelerinde tirmit mantarı olarak da isimlendirilir. Kayın ormanlarında yosunlar arasında ve iğne yapraklı ağaçların dibinde yetişen türü, kırmızı kahverengi olanıdır. Ateş sarısı türüne ise yalnızca kayın ve meşe ağaçlarından oluşan ormanlarda rastlanır.

Geyik mantarı olgunlaşma süreçlerine ve renk özelliklerine göre: beyaz dağ kirmiti, geyik kirmiti, güz kirmiti, tavuk kirmiti, fındık kirmiti ve aladana kirmiti gibi yöresel isimler alır. Bu mantarı nadiren de olsa çam ormanlarında görmek de mümkün olabilir. Karadeniz Bölgesi’nin muhteşem kayın ormanları, bolca yetiştikleri yerler arasındadır. Üzerinde bulunan beyaz sıvısı nedeniyle kolayca tanınır.

Geyik mantarı toprak üzerinde uzun süre yaşayabilen bir mantar olduğu için sonbahar mevsiminin sonuna kadar bulunması ve toplanması mümkündür. Mantarın hasat mevsimi genel olarak temmuz ve eylül ayları arasındadır. Kuzey Marmara Bölgesi’nde de yetişen bir türdür. Avrupa’da ise geyik mantarının en çok yetiştiği ülkeler: İspanya, Fransa, Macaristan ve Polonya olarak sıralanır.

Geyik Mantarı Özellikleri Nelerdir?

Türkiye’nin Kuzey kesimlerinde kendiliğinden yetişen geyik mantarı özellikleri: şapkası, 5-15 cm kadar büyüklükte olması, yapışkan olmayıp kuru et görünümünde olması, mantarın genç dönemlerinde şapkasının uçlarının içe doğru kıvrık olduğu ve yaşlandıkça bu görünümün değişip dalgalı bir duruş sergilediğidir. Ayrıca sap kısmı 10-12 cm uzunluğundadır ve kalındır.

Tirmit mantarı sapının dış bölümünde, mumu andıran bir doku bulunur. Mantarın sap kısmı genellikle şapkayla aynı renkte ya da biraz daha açık renkte olur. Kokusu balığa benzeyen bu mantarın tadı ise badem gibidir. Mantar gençken toplanıp kesildiğinde yoğun şekilde beyaz bir sıvı salgılar. Yaşlanmış olanlarında bu süt salgısına rastlanmaz; çünkü mantar yaşlandıkça suyunu kaybedip kurumaya başlar.

Geyik mantarı bitkiler ve ağaçlarla beraber yetiştiği için kültür mantarı olarak üretimi yapılamaz. Bu nedenle mantarın maddi değeri fazladır. Yağ oranı düşük olan geyik mantarı, zayıflama diyetlerine rahatlıkla dahil edilebilir. Yağsız olması ve yüksek protein içermesi nedeniyle kolesterol hastalarının tüketmesi tavsiye edilir. Gençken yumuşak ve beyaz olan mantar, olgunluk döneminde sünger gibi katı bir yapı kazanır. Rengi de değişerek açık sarıya dönüşür. Daha sonra mantarda kahverengi lekeler oluşmaya başlar. Bu durum, mantarın yaşlandığını ve yüksek besin değerini kaybettiğini gösterir.

Geyik Mantarının Faydaları Nelerdir?

Yenebilen tüm mantar türleri gibi geyik mantarı da güçlü bir gıda maddesidir. Genel olarak geyik mantarı faydaları şöyle sıralanabilir:

• Geyik mantarının kalbi koruduğu ve damar tıkanıklığını önlediği hakkında görüşler vardır.
• Çam mantarı ve cincile mantarı gibi yağ oranı çok düşük bir mantar türüdür. Bu özelliğiyle diyet programlarında rahatça kullanılır.
• Protein açısından zengin olduğu için çocuklar ve yaşlılar gibi yetişkinler tarafından da bolca tüketilmesi önerilir.
• Tirmit mantarı faydaları ve besin değeri çok olan bir gıda maddesidir. Protein kaynağı olması nedeniyle vücudun direncini artırır, çocukların bedensel gelişimlerine katkı sağlar.

Geyik Mantarı Nasıl Temizlenir?

Geyik mantarı doğal ortamında yetişirken küçük böcekleri ve sinekleri yoğun biçimde üzerine çekmeden büyüyen bir mantar türüdür. Yüzeyi de hiçbir zaman yapışkan değildir. Bu özellikleri nedeniyle mantarın temizlenme işlemi oldukça kolaydır.

Mantarın şapkası, etli kısmı ve sapı aynı lezzette ve besin değerinde olduğu için sadece topraktan sökülen ayak kısmından biraz kesilmesi yeterli olur. Mantarın şapka kısmı bir fırça yardımıyla zedelenmeden temizlenebilir ve iyice yıkandıktan sonra kullanıma hazır hale gelir.

Sembiyoz yapıya sahip olan ve bu nedenle ağaçlarla birlikte yetişen geyik mantarına, ağaçların yanında oluşmuş küçük gruplar halinde rastlayabilirsiniz. Geyik mantarını doğal ortamından kendiniz toplamak isterseniz öncesinde mantar hakkında detaylı bilgi sahibi olmanız gerekir. Ayrıca mantarı tanıyan birileriyle birlikte toplamanız daha akıllıca olacaktır. Çünkü geyik mantarının da birçok çeşidi bulunur ve bunların içinde yenilmemesi gereken çeşitler vardır. Karıştırma riskine karşı mantarı bilen kişilerle birlikte toplamak doğru olacaktır.

Geyik Mantarı Nasıl Pişirilir?

Badem tadına sahip olan geyik mantarı yumuşak lezzeti ile beğenilerek tüketilir. Çiğ olarak yenebilen mantar türleri içinde yer alır. Yemek olarak kullanılma özellikleri oldukça fazladır. En çok tercih edilen şekli, kızgın yağda baharatlar ve biraz tuz eşliğinde kızartılmasıdır. Bunun yanı sıra soğanla birlikte sotelenerek kavurması yapılabilir. Kavurmanın içine biber ve domates gibi sebzeler ile tavuk parçaları eklenirse oldukça lezzetli olur. Olgunluk dönemini biraz aşmış olan tirmit mantarının önce haşlanmasında fayda vardır. Böylelikle mantarın acımsı tadı gitmiş olur.

Geyik mantarından lezzetli çorbalar yapabilir ya da makarnalarınız için hoş soslar hazırlayabilirsiniz. Bunlara ek olarak mantarı fırında iyice kuruttuktan sonra haşlayarak buzdolabında bir yıl gibi süreyle koruma altına alabilirsiniz. Haşlandıktan sonra turşusu da yapılabilen bir mantardır. Hafif baharatlı aromasıyla gayet lezzeti olan geyik mantarının ateşte közlenmesi de çok lezzetli olur; bu alternatifi et yemeklerinizin yanında servis edebilirsiniz.

Gençlik sürecindeki mantar bol sütlü olduğu için çiğ olarak tüketilebilir. Tirmit mantarı kızartılarak, sotelenerek, ızgarada ve fırınlanarak olmak üzere farklı pişirme biçimleriyle tüketilebilen bir mantardır. Bu mantarı aşağıdaki yöntemlerle saklayarak kullanmayı da tercih edebilirsiniz:

• Dondurarak saklama
• Kurutarak saklama
• Turşu yaparak kullanma
• Yağda marine ederek saklama
• Alkolde saklama
• Konserve yaparak kullanma
• Sterilizasyon

Geyik Mantarı Nerede Satılır? Fiyatı Ne Kadardır?

Geyik mantarını Karadeniz gezileriniz sırasında hem taze hem de ekonomik fiyatla bulabilirsiniz. Buralardaki köy pazarlarında, Giresun ve Ordu’da yollar üzerine kurulmuş tezgâhlarda, daha uygun fiyatlarla geyik mantarı bulmanız mümkündür. Ormanlarda doğal ortamda yetişen tirmit mantarı sezonu açıldığı zaman, Ordu’nun şehir ve ilçe merkezlerinde de kolayca bulunur.

Geyik mantarı kültür üretimi yapılmayan bir tür olduğu için ucuz değildir. Mantarı toplayan köylülerden alış fiyatı, kilogram başına 10 – 15TL arasındadır. Lezzetli ve faydalı bir tür olması, sadece doğada yetişmesi onu değerli kılar. Diğer satış noktaları ise büyük market zincirleri, internet üzerinden satış yapan kişiler ve mantar toplama ve yetiştirme işi ile uğraşan firmaların online satış sitelerinden satın alabilirsiniz.

Şoklanmış, kurutulmuş ya da turşusu yapılmış geyik mantarını, bu ortamlardan rahatça temin edebilirsiniz. Marmara Bölgesi’nin Kuzeyinde yer alan ormanlarda da yetişen bir mantar türü olduğu için bu bölgede yer alan organik gıda pazarlarında ve internette köy ürünleri satışı yapan büyük gıda sitelerinde geyik mantarı bulmanız mümkündür. Bu mecralardaki geyik mantarı fiyatı daha pahalıdır.