Sağlıklı Beslenme Üzerine Bilgiler

Beslenme ve Diyetetik Uzmanı Ayağınıza Geldi

2000’lerle birlikte tüm dünyayı saran sağlıklı yaşam furyası her yıl bir başka akıma ev sahipliği yapmakta. Bu akımlardan bazıları hastalıklara karşı savaş niteliği taşır kimileri de zayıflamaya yardımcı beslenme bilgileri içerir. Sağlıklı beslenme denildiğinde akla ilk gelen ise diyet ya da rejim kelimeleridir. Farkına varılması gereken ise sağlıklı beslenmeyi tercih etmenin yaşam kalitesini arttırdığıdır. Kişinin kendisine verdiği değerin göstergesi olan beslenme, ömürlük bir yatırımdır.

Beslenme sağlık üzerine doğrudan etkisi olan bir yaşam tarzıdır. Dünyaca ünlü beslenme uzmanları sağlıklı beslenme kuralları ile birçok hastalığın üstesinden gelinebileceğini savunur. Kişilerin kendine özgü bir beslenme alışkanlığına sahip olduğunu belirten beslenme ve diyet uzmanları beslenme programlarını kişiye özgü hazırlar.

Beslenme şekilleri kişilerin hayat tarzları hakkında fikir verir. Beslenme uzmanı danışanlarından birkaç günlük besin tüketimlerini alarak, onların beslenme alışkanlığı, beslenme saatleri hakkında bilgi sahibi olur ve bu bilgiler ışığında kişilere özel olarak beslenme eğitimi verir.

Beslenme Nedir?

Organların gelişmesi, büyümenin sağlanması, sağlığın korunması ve yaşamın sürdürülebilmesi için besinlerin ağız yoluyla vücuda alınması beslenme olarak tanımlanır. Vücudun fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için ihtiyaç duyduğu besin ögeleri yeterli ve dengeli miktarda alınmalıdır. Bu ögelerin fazla ya da eksik alınması birtakım problemlere yol açabilir.

Yeterli ve dengeli beslenme ilkeleri doğrultusunda hazırlanan beslenme programları ile kronik hastalıklar önlenebilir, sakatlıklar, erken ölümler engellenebilir. Beslenme yetersizliği bazı hastalıkların oluşumuna doğrudan ya da dolaylı olarak neden olur.

Günümüzde pek çok hastalığın önlenmesi, tedavisi ve hastalık sonrası takibinde beslenme önemi büyük ve dikkat edilmesi gereken özel bir konudur. Özellikle bebek beslenmesi, enfeksiyonlara karşı zayıf oldukları için büyük önem taşır. Bebek beslenmesinde kullanılan beslenme emziği seçimi özenle yapılmalıdır.

Besin Piramidi ve Besin Zinciri Nedir?

Canlıların enerji kaynağı olarak kullandığı organik ve inorganik maddelerin tümü besin olarak nitelendirilir.

Doğada bulunan her canlı başka bir canlı ile beslenerek yaşamını sürdürür. Aynı zamanda kendileri de başka bir canlının besini olur. Canlıların birbirlerini besin olarak kullanımları ile oluşan üretici, tüketici ve ayrıştırıcı ağına besin zinciri denir.

Besin piramidi ise sağlıklı beslenmeyi amaçlayan ve besin gruplarının günlük olarak hangi miktarlarda tüketilmesi gerektiğini açıklayan bir araçtır. Besin piramidinin tabanını tahıllar ve ekmek grubu oluşturur. Onları meyve ve sebze grubu, et, yumurta, kuru baklagiller, süt ve süt ürünleri takip eder. Besin piramidinin en üst noktasında ise en az tüketilmesi gereken yağ ve şekerler bulunur.

Beslenme Programları Nasıl Yapılır?

Beslenme programları kişinin yaşına, cinsiyetine, sosyo ekonomik durumuna, beslenme alışkanlıklarına, fiziksel aktivitesine ve sahip olduğu herhangi bir hastalığa göre kişiye özel olarak planlanır. Ayrıca kişilerin yaşadığı yerin de beslenme programında önemi vardır. Her ülkenin beslenme alışkanlıkları birbirinden farklıdır. Bunun en önemli nedeni çevresel faktörlerin besinler üzerine etkisi yani beslenme ekolojisi olarak açıklanabilir.

Ülkenin dini inanışı, iklimsel özellikleri, gelenekleri, görenekleri, ekonomisi, politikası, tarıma elverişliliği gibi beslenme programlarını etkileyen birçok faktör vardır. Kişilerin sahip olduğu kronik hastalıklar ya da akut hastalıklar da beslenme programlarında farklılıklar yaratır.

Örneğin, zatürrede beslenme için bol su ve C vitamini önerilirken, kronik böbrek hastalıklarında su tüketimi kısıtlanabilir. Kişinin aktivite durumu da beslenme programlarında değişiklik yaratır. Profesyonel spor yapanlar için özel olarak fitness beslenme programları hazırlanır. İleri derecede mide ve bağırsak problemi yaşayanlar ya da operasyon sonrası dönemde olanlar için beslenme enjektörü ile sıvı beslenme programları uygulanır.

Besin Zehirlenmesi Neden Olur?

Temiz koşullarda muhafaza edilmeyen, sağlıklı pişirilme koşullarına uyulmadan pişirilen gıdaların hemen hemen hepsi besin zehirlenmesine neden olur. Özellikle iyi yıkanmayan sebzeler ile hazırlanan salata, yumurta, et, süt ürünleri, kümes hayvanı etleri ve kontamine su en sık görülen besin zehirlenmeleridir.

İshal, kusma, karın ağrısı, ateş ve bulantı belirtileri ile tanısı konulan besin zehirlenmesine ne iyi gelir? Aşırı kusma nedeniyle besin zehirlenmesi sonrası dehidratasyon görülür. Bu nedenle bol sıvı tüketimi besin zehirlenmelerine iyi gelir.

Kan Gruplarına Göre Beslenme Çeşitleri

1980’li yıllarda beslenme trendi olarak ortaya çıkan kan gruplarına göre beslenme çeşitleri, bilimsel dayanağı olmayan ancak bu diyeti uygulayanlarda kilo kaybına neden olan bir diyet programıdır.

Bu programa göre kan grubu 0 Rh pozitif beslenme programında bol bol av hayvanı, sebze ve meyveye yer vermeli ancak süt ve süt ürünleri, buğday, kuru baklagil, patates ve mercimek tüketmemelidir.

Kan grubu A Rh + beslenme ve A negatif beslenme programında kırmızı et, patlıcan, biber, patates ve domates tüketilmemeli, mantar, mercimek ve soya fasulyesi mutlaka diyette yer almalıdır.

Kan grubu B Rh + beslenme programında diyette mutlaka süt ve süt ürünleri, bol sebze ve meyve, kuzu eti yer almalı ancak tavuk eti, mercimek, mısır ve domates tüketilmemelidir.

AB Rh + beslenme programında sebze ve süt ürünleri tüketimi önerilirken dana eti ve kuru fasulye yasaklılar listesinde yer alır.

Sağlıklı Beslenme Listesi

İnsan vücudunu oluşturan hücrelerin düzenli ve doğru bir şekilde çalışmasını sağlamak için gereksinim duyulan karbonhidrat, yağ, protein, mineral, vitamin ve su gibi besin ögelerinin yeterli miktarda ve dengeli oranlarda tüketilmesi sağlıklı beslenme olarak tanımlanır.

Hastalık durumlarında kişinin beslenme programı ve beslenme önerileri hastalığın türüne ve vücudun ihtiyacına göre değişir. Kronik hastalıklarda beslenme tedavisi hastalığın seyri açısından önemlidir. Örneğin kronik karaciğer hastalığına sebep olan Hepatit C beslenme programı ile desteklenen tedavi sürecinde çok daha rahat atlatılabilir.

Hafif ve Sağlıklı Tarifler

1) Hem Sağlıklı Hem de Masum Ara Öğünler İçin: Tok Tutan Sağlıklı Lezzet Topları

Yulaf, fındık, kuru meyveler ve hurma kullanılarak hazırlanan lezzet topları ile ara öğünlerinize farklı ve sağlıklı bir alternatif getirebilirsiniz. İçeriğindeki yüksek lif nedeniyle uzun süre tokluk sağlayan lezzet topları ile misafirlerinize sıra dışı ve masum keyifli çay saatleri yaşatın. Tok Tutan Sağlıklı Lezzet Topları

2) Kuru Fasulye Hiç Bu Kadar Lezzetli Olmamıştı: Kuru Fasulyeli Glutensiz Sağlıklı Brownie

Un yerine kuru fasulye kullanılarak hazırlanan brownie, çölyak hastaları için de uygun bir seçenektir. Kuru fasulye, kahve, çikolata sosu ve kakao kullanılarak hazırlanan Glutensiz Kuru Fasulyeli Sağlıklı Brownie ile sağlıklı ara öğünler hazırlayabilirsiniz. Kuru Fasulyeli Glutensiz Sağlıklı Brownie

3) Kim Demiş Diyet Yaparken Tatlı Yenmez Diye: Portakallı İrmik Cup Diyet Tatlısı

Süt, irmik, portakal, bal ve Hindistan cevizi kullanılarak hazırlanan portakallı irmik cup diyet tatlısı, üzerine serpilen tarçın, ceviz, fıstık ve badem ile bütünleşerek muhteşem bir lezzet sunar. Misafirlerinize ikram edebileceğiniz bu düşük kalorili tatlı ile ara öğünlerinizi de masumlaştırırsınız. Portakallı İrmik Cup Diyet Tatlısı

4) Yok Böyle Kolay Tatlı: Çilekli Chia Puding

Çilek, süt, bal, vanilya ve chia tohumunun karışımından oluşan ve pişirilmeye gerek duyulmadan hazırlanan çilekli chia puding farklı aroması ve sağlığa yararlı bileşenleri ile çay saatlerinize lezzet getirir. Düşük kalorili ve besleyici olan çilekli chia puding, akşam yemeklerinin hafif tatlısı olarak sofralarda yerini alır. Pişmeyen Sağlıklı Çilekli Chia Puding

5) Ceviz yağı ve Kinoa’nın Muhteşem Birlikteliği: Kinoa Salatası

Ceviz yağı, kinoa, mısır, kornişon turşu, kurutulmuş domates, maydanoz ve yeşil soğan kullanılarak hazırlanan kinoa salatası, sıradan diyet salatalarının yerini alır. Kinoa nedeniyle uzun süre tokluk hissettiren salatayı tek başına ana öğün olarak ya da ara öğünlerde suçluluk hissetmeksizin rahatça tüketebilirsiniz.  Kinoa Salatası

6) Kahvaltıların ve Ara Öğünlerin En Sağlıklısı: Chia ve Keten Tohumlu Tahıl Gevreği

Chia tohumu, keten tohumu, süt, meyve, tahıl gevreği ve isteğe göre bal kullanılarak hazırlanan chia ve keten tohumlu tahıl gevreği, kendiniz ve aileniz için sağlıklı kahvaltı ve ara öğün alternatifi olur. Geleneksel kahvaltınızı arada bir sağlıklı bir alternatifle değiştirmek istediğinizde chia ve keten tohumlu tahıl gevreği kullanabilirsiniz. Chia ve Keten Tohumlu Tahıl Gevreği

7) Sebzelerin Prensesi Brokoli Salatası

Közlenmiş kırmızıbiber, sarımsak, zeytinyağı, mısır, salatalık turşusu ve limon kullanılarak hazırlanan brokoli salatası, muhteşem lezzeti ve sofralara getirdiği sağlıklı dokunuşları ile yemeklerin lezzetine lezzet katar. Brokoli Salatası

8) Aç Bırakmayan Sağlıklı Atıştırmalıklar

Kuru kayısı, fındıklı bisküvi, fındık ve ceviz kullanılarak hazırlanan sağlıklı atıştırmalıklar ara öğünlerinizi lezzetlendirir. Kolay ve pratik hazırlanan atıştırmalıklar ile hem formunuzu koruyabilir hem de muhteşem lezzetlerden mahrum kalmadan diyetinize devam edebilirsiniz. 3 Malzemeli Sağlıklı Atıştırmalık

9) Güne Bomba Gibi Başlamak İçin: Bol Proteinli Lifli Kahvaltı

Günün en önemli öğünü olan kahvaltının bol protein içermesi uzmanlar tarafından önerilir. Buğday ekmeği, yumurta, süzme yoğurt ve hindi füme kullanılarak hazırlanan bol proteinli ve lifli kahvaltı, gün boyunca aktif olmanızı ve uzun süre tok durmanızı sağlar. Bol Proteinli Lifli Kahvaltı

10) Masum Bir Diyet Kaçamağı: Yulaf Tatlısı

Süt, yulaf ezmesi, vanilya, kakao ve mevsim meyveleri kullanılarak hazırlanan yulaf tatlısı, hem görünüşü hem damakta bıraktığı kalıcı lezzeti ile diyetinizde yapabileceğiniz en masum kaçamaktır. Yulaf Tatlısı