Türk ve Dünya Mutfağından Peynir Çeşitleri, İsimleri ve Özellikleri

Peynir ve Çeşitleri Hakkında Tüm Merak Edilenler

Kökeni M.Ö. 9 binli yıllara dayanan ve ilk koyunun evcilleşmesiyle beraber, çabuk bozulan sütü saklama yöntemi ararken keşfedildiği tahmin edilen peynir, yüzyıllardır farklı şekil ve üretim tekniğiyle sofralarımızla buluşuyor. İlk çıkışının Orta Asya olduğu tahmin edilen ve günümüzde 1000’in üzerinde farklı çeşidi olan peynir kelimesi dilimize Farsça sütten yapılmış manasına gelen “panir” kelimesinden geçmiştir. Peynir, süt proteini kazeinin peynir mayası ve kültürü ile pıhtılaştırılması ve peynir altı suyunun ayrılmasıyla elde edilen fermente bir süt ürünüdür.

Peynirin Faydaları Nelerdir?

• Peynir protein değeri yüksek bir gıda olması sebebiyle vücudun protein ihtiyacı sağlamasında önemli rol oynar.
• Yüksek kalsiyum oranı dişlerimizi güçlendirerek özellikle kadınlarda kemik erimesine karşı faydalıdır.
• Bağırsak mikro florasını dengeleyerek zararlı mikro organizmaların barınmasını güçleştirir, sindirimi kolaylaştırır.
• A, B1, B2, B6, B12, Folik asit ve içerdiği Tokoferol ihtivası ile bağışıklık sistemimizi güçlendirir.

Peynirin Besin Değeri Nedir?

Binin üzerinde çeşide sahip olduğu tahmin edilen peynirin besin değerleri cinslerine göre farklılık göstermektedir. Ülkemizin en çok tüketilen peynirlerinden tam yağlı beyaz peynirin 100 gramında yaklaşık 260 kalori bulunurken, light beyaz peynirde bu değer 180 kalori civarındadır. Bunun yanında yine çok tüketilen peynirlerimizden taze kaşar peynirinin 100 gramı yaklaşık 355 kalori gelirken, light taze kaşar peynirinde bu değer 260 kaloriye düşmektedir.

100 gr tam yağlı beyaz peynirin besin değereleri üreticiden üreticiye farklık göstermekle birlikte ortalama olarak aşağıdaki gibidir;

– Kalori (kcal): 264
– Toplam yağ: 21 g
– Kolesterol 89 mg
– Sodyum 1116 mg
– Potasyum 62 mg
– Karbonhidrat 4.1 g
– Şeker 4.1 g
– Protein 14
– A Vitamini 422 IU
– Kalsiyum 493 mg
– Demir 0.7 mg
– D Vitamini 16 IU
– B6 Vitamini 0.4 mg
– B12 vitamini 1.7 µg
– Magnezyum 19 mg

Peynir Çeşitleri Nelerdir?

Farklı hayvanlardan elde edilen sütlerin farklı şekillerde işlenmesi tarih boyunca ülkeden ülkeye, yöreden yöreye değişen farklı peynir türleri üretilmesine sebep olmuştur.  Ülkemizde en çok beyaz peynir, koyun peyniri, keçi peyniri ve kaşar peyniri tüketilmektedir. Ayrıca Kars gravyeri, İzmir tulumu, Hatay peyniri, Ezine peyniri gibi yöre ile özdeşleşen peynir türlerimizde ülke çapında yaygın bir şekilde tüketilmektedir. İngiliz menşeili cheddar, italyan menşeili  mozzarella ve parmesan, hollanda menşeili edam, fransız menşeili rokfor peyniri de sık tercih edilen ithal peynirlere örnek gösterilebilir.

Türk Mutfağından Peynir Çeşitleri İsimleri

• Beyaz Peynir:

Koyun, inek ve keçi sütünün salamurada bekletilmesiyle hazırlanan peynir, farklı tat seçenekleriyle ülkemizde en çok tercih edilen peynir türlerinin başında gelir.

• Kara Peynir:

Siyah peynir Doğu Anadolu bölgesine has siyah tuz ile salamura edilen peynirdir. Kullanılan siyah tuz, peynirin daha uzun ömürlü olmasını sağlamaktadır.

• Ezine Peyniri:

Kaz dağlarının kuzey ve batı kesimlerindeki doğal bitki örtüsü ile beslenen koyun, keçi ve ineklerden elde edilen sütlerin farklı oranlarda karıştırılması ile elde edilen ezine peyniri, orta sert, az ve küçük gözeneklere sahip tam yağlı bir peynirdir.

• Kars Kaşar Peyniri:

Yüzde yüz yağlı inek sütünden yapılan ve lezzetini Kars’ın yüksek rakımlı dağlarında otlayan ineklerinden alan Kars kaşar peyniri tabii maya ile mayalanır. Bekletildikçe tadı daha da artan bir tür gravyer olan Kars kaşar peyniri en az 12 ay sonra dinlendirildikten sonra tüketilir.

• Konya Küflü Peynir:

Genellikle Konya ve Karaman bölgesinde yağı alınmış koyun sütünden üretilen ve doğal olarak küflendirilen bir peynir türüdür. Eski zamanlarda küflenmesi ve saklanması için deri tulumların kullanıldığı ve mağara içinde bekletilerek olgunlaştırılan Konya küflü peyniri arpa ve nohuttan mayalanan tuzlu bir peynirdir.

• Süzme Peynir:

Ülkemizde son zamanlarda yaygınlaşan süzme peynir, peynir yapımı sırasında oluşan suyun kendiliğinden süzülmesi ile üretilen bir peynir türüdür. Yumuşak kıvamlı, tuzlu ve hafif ekşimsi bir tada sahiptir.

• Sayas Peyniri:

İzmir bölgesinde üretilen bir peynir türü olan Sayas peyniri yöreye özgü kumru sandviçlerin olmazsa olmazlarından biridir. Halk arasında üçgen peynire de Sayas peyniri denilebilmektedir.

• Lor Peyniri:

Peynir altı suyu pıhtılaşması ile elde edilen lor peyniri protein açısından çok zengin olmakla beraber, tuzlu veya tuzsuz olarak üretilebilir. Biyoloji değeri çok yüksek serum protein içeren lor peyniri tüm vücut ve kas proteinlerinin daha fazla sentezlenmesini sağladığından ve düşük kalori içerdiğinden spor yapanlar tarafından çok fazla tercih edilen bir peynir türüdür. Ev yapımı lor peyniri tarif

• Keçi Peyniri:

Ülkemizde çok sık tüketilen peynirlerin başında gelen keçi peyniri Türklerin göçebe yapısı sebebiyle kültürümüzde önemli bir yere sahiptir. Çiğ keçi sütünden yapılan keçi peyniri, kahvaltıların yanı sıra, börek, gözleme, poğaça gibi hamur işleri yapımında da sıklıkla kullanılır.

• Mihaliç Peyniri:

Tarihi 250 yıl öncesine dayanan ve adını Bursa’nın Karacabey ilçesinin eski adı olan Mihaliç’ten alan Mihaliç peyniri tam yağlı çiğ kıvırcık koyun sütünden yapılan oldukça tuzlu ve sert bir peynir türüdür.

• Keş Peyniri:

Genelde Zonguldak ve Bolu civarı yörelerde rastlanan keş peyniri, yağsız süt veya yoğurt kullanılarak yapılır. Uzun süre dayanması için yapımında bol tuz kullanılan keş peyniri, bazı yörelerde yoğurt kurusu olarak da bilinmektedir.

• Abaza Peyniri:

Abhazya’da yaşayan Kafkasya yerli halkından miras kalan abaza peyniri, çerkez peyniri olarak da bilinir. Mayalanan sütün dilimlenerek sıcak suya atılmasıyla elde edilen, taze ve kuru olarak yenilebilen tuzlu bir peynir türüdür. Adapazarı civarlarında bolca yapılıp, tüketilmektedir.

Dünya Mutfağından Peynir Çeşitleri

• Rokfor Peyniri:

Güney Fransa’nın doğal mağaralarında üretilen peynir ve “Roquefort” ismi ile bilinen rokfor peyniri, içinde bulundurduğu ince küf tabakaları, kendine has karakteristik kokusu ve yumuşak dokusu ile meşhur bir peynirdir. Rokfor peynir fiyatı yüksek değerli peynirler sınıfında gösterilebilir.

• Tofu Peyniri:

Uzakdoğu mutfağına ait olan ve vegan peynir ya da soya peyniri olarak da  bilinen Tofu peyniri, soya sütünden yapılan bir cins kesiktir. Soya fasulyesinin haşlanıp asit ya da tuzlu bileşikler ile işlenmesi ile elde edilir. Hayvansal gıda içermediğinden veganlar tarafından sıklıkla tercih edilen bir peynir, Japonya, Çin gibi Uzakdoğu ülkelerinde sıklıkla tüketilir.

• Parmesan Peyniri:

İtalya’nın kuzeyindeki Parma adlı şehirde üretilmeye başlanan ve adını üretildiği bölgeden alan Parmesan peyniri çok sert ve açık sarıya çalan bir peynir türüdür. 16 litre inek sütünden 1 kg üretilen Parmesan peyniri en az 12 ay dinlendirilir. En iyi Parmesan peynirleri ise 24-36 ay arası dinlendirilmiş olanlarıdır. Genellikle yemek ve salatalara rendelenerek tüketilir.

• Gorgonzola Peyniri:

Kuzey İtalya’da üretilen ve yaşına göre isimler alabilen küflü bir peynir olan Gorgonzola görünüş olarak Rokfor peynirine benzese de, Rokfor’dan farklı olarak mavi-yeşil damarlara sahip bir peynir türüdür. Kaymağı alınmamış inek ve keçi sütünden yapılan peynir kırmızı şarabın yanına en çok yakışan peynir türlerinden biridir.

• Cheddar Peyniri:

Adını, İngiltere’nin güneybatısında bulunan ve ilk yapıldığı yer olan Cheddar bucağından alan Cheddar peyniri, inek sütünden yapılan sert bir peynirdir. Hamburger ve sandviçlerde bolca tercih edilen bir peynir türüdür.

• Mozzarella Peyniri:

Manda sütünden elde edilen ve mandanın en çok yetiştiği İtalya’ya has bir peynir türü olan Mozzarella peynir, inek ve manda sütü karışımı ile de elde edilebilir. Pizzalarda rendesi bolca kullanılan Mozzarella, sofralarda ise yumurta şeklinde yaklaşık 125 gramlık toplar halinde tüketilir.