Siyez Buğdayı Nedir? Nerede Yetişir? Faydaları, Özellikleri

İçindekiler

Siyez Buğdayı: Genetiği Korunmuş, Buğdayın Atası

Dünya üzerinde GDO’lu ürünlerde yaşanan artış, genetiği bozulmamış gıdalara verilen önemi arttırmaktadır. Kaplıca ya da kabulca buğdayı olarak da bilinen siyez buğdayı, genetiği değişmemiş en doğal buğday türüdür ve hibritlerin yaşamasının imkânsız olduğu kurak topraklarda yeşerir.

Siyez denen besin neredeyse 10 bin yıldır tüketilen bir buğday türüdür. Siyez tohumu doğadan uzaklaşan insanoğlunun tekrar doğaya dönüş ve doğal beslenmeye duyduğu ihtiyaç ile birlikte benzer genetiği değiştirilmemiş bitkiler gibi daha çok rağbet görmeye başlamıştır.

Nuh’un tatları olarak bilinen presidium yani dünya üzerinde tek bir bölgeye özgü olarak yetişen ve yok olmak üzere olan gıdalar arasındadır. İşte bu derece önemli olan siyez buğdayı, kültürel ve doğal mirasımızın gelecek kuşaklara aktarımını sağlamaktadır.

Sebzeli Siyez Bulgur Pilavı

Siyez Buğdayı Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Siyez hakkında bilgiler vermeye köklü geçmişinden başlayalım.
Dünyanın en eski buğday türü olan siyez, buram buram tarih kokar.
Buğdayın atası olan siyez, bozulmadan günümüze kadar gelen ender gıda maddelerinden biridir.
İsmiyle ilgili olarak siyez buğdayı hikayesi çok eski zamanlara dayanır.
Geçmişi Hitit medeniyetine uzanan buğday çeşidine o dönemde zız ismi verilmiştir.
Zaman içinde bu isim günümüzde kullanılan siyeze dönüşür.
Bilimsel adı Triticum monococcum olan siyez buğdayı, İngilizce “Einkorn Wheat” yani küçük kızıl buğday olarak bilinir.
Bu zamana kadar gelmesinin en büyük sebebi sıkı kavuz yapısıdır.
Hastalıklara ve zararlılara karşı dayanıklı olan buğday, kurak iklim koşullarında ve fakir topraklarda yetişebilir. Soğuğa dayanıklıdır.
En verimsiz toprakta bile filiz verir. Ayrıca zanaatkâra saygılı olan siyez farklı başak boyları nedeniyle makine ile hasat edilmez. Hasat edilmesi ustalık isteyen siyez buğdayı özellikleri ile kendine has bir bitkidir.
Çok özel bir buğday türü olan siyezin biyolojik özellikleri diğer buğday çeşitlerinden farklıdır.
Modern hibritleştirilmiş buğday türlerinin kromozom sayılarının 46’ya kadar yükseltildiği düşünüldüğünde 2n=14 kromozom sayısı ile doğallığı tartışılmayan bir buğday çeşididir.
Kimyasal koruyucu kullanılmadan öğütülür. Bu özelliğinden dolayı diğer unlara oranla daha uzun süre saklanabilir.
Siyez Canan Karatay tarafından önerilen bir buğday türüdür.
Siyez Karakılçık gibi atalık tohumlar arasındadır. Bu tohumlar arasında Kamut, Kavuzlu, Kavılca da vardır.
Eğer doğal ve sağlıklı beslenmek için atalık tohumlara ulaşmak istiyorsanız titiz bir araştırma yapmanızı ve doğru üreticilere ulaşmak için detaylı araştırma yapmanızı öneririz.

Siyez Buğdayı Nerede Yetişir?

Siyez buğdayı dünya üzerinde Fas, Fransa, Balkanlar ve Türkiye’de yetişir. Türkiye’de ise Kastamonu ilinde ve özellikle de İhsangazi, Devrekâni ve Seydiler bölgesinde görülmektedir.
Siyez buğdayı düşük verimliliği ve kabuklu yapısından dolayı fazla ekim yapılmayan bir buğday olarak bilinir.
Yerini genetiği ile oynanmış yeni nesil buğdaylara bırakan ürün son yıllarda organik beslenmeye olan eğilimin artışı ile birlikte öne çıkmıştır.
En verimsiz topraklarda bile yetişen buğdayın sulanmaya, ilaçlanmaya ve gübrelenmeye ihtiyacı yoktur.
Çevrecileri sevindiren bu özellikleri ile dikkat çeken siyez buğdayının Kastamonu’daki yıllık üretimi 150 – 200 bin tonu bulmaktadır.
İç ve dış piyasada hasadı olmadan siparişleri alınan siyez buğdayı eski değerine kavuşmaktadır.

Siyez Buğdayı Faydaları Nelerdir?

Lif açısından zengin olan siyez buğdayı bağırsakları çalıştırır ve sindirim süresini uzattığı için insülin salınımını yavaşlatır. Şeker hastaları ve kabızlık gibi problemi olanlarla beraber diyet yapanlar için de uygun bir besindir.
Her koşulda yetişebilen siyez buğdayı uygun şartlar altında saklandığında uzun süre küflenmeden kullanılır.
İçeriğinde yer alan yağ miktarı doymamış yağ asitlerinden oluşur. Bu da kalp ve damar sağlığını olumlu etkiler, ayrıca kolesterolü düşürmeye yardımcıdır.
Folik asitten zengindir. Özellikle hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınların ve bebeklerin sağlığı için önemlidir.
Üretim aşamasında diğer birçok buğday çeşidine göre bütün olarak tahıl işlemesi olduğu için besin değerini kaybetmeyen siyez buğdayı bebek beslenmesinde de kullanılabilir.
Elbette uzmanların tavsiye ettiği sürece anne sütüyle beslenme sonrası bu ekleme yapılabilir.
Genel olarak tahıllarda bulunan fitik asit mineral emilimini yavaşlatır ve özellikle çocukların gelişimini engeller. Siyez buğdayındaki fitik asit diğer buğdaylara göre düşüktür.
Siyez buğdayının dikkat çekici bir başka özelliği radyasyona karşı dayanıklı olmasıdır. Bazı ülkelerin nükleer saldırılara karşı askeri stoklarında siyez buğdayı yer alır.
Siyez buğdayında gluten var mı sorusunun cevabı direkt hayır değildir ama siyez buğdayı gluten içeriği düşük bir buğday çeşididir. Bu özelliğinden dolayı tüketildikten sonra midede ve bağırsaklarda daha az şişkinlik yaratır.
Siyez buğdayı alerji yapar mı sorusunun cevabı kişinin glüten alerjisi ya da çölyak rahatsızlığı olup olmadığına göre değişmektedir.
Sağlıklı kişiler için önerilse de siyez çölyak hastaları için önerilmez.
Az miktarda glüten içerdiği için bu konuda direnci olan kişilerde alerjik reaksiyonlar oluşabilmektedir.
Yüksek antioksidan içeriği ile vücut direncini arttırır. Antioksidanlar hücrelerdeki kanser oluşum risklerini azaltır. Kolon ve mide kanserinde karşı koruyucu etki gösterir.
Siyez buğdayı aynı zamanda cildi besler ve kırışıklıkların azalmasına yardımcı olur.
Atalık tohum olarak da bilinen siyez günümüzde GDO’lu gıdalarla ilgili olumsuz bilgilerden uzaktır ve genetiği değişmemiş kaynaklar arasında yer almaktadır.
Siyez buğdayından yapılan siyez unu faydaları da genetiğiyle oynanmayan bitkiden üretim olduğu için yüksek orandadır.

Siyez Buğdayı Kalori ve Besin Değeri

Siyez buğdayı içeriği besleyici olmakla birlikte una dönüştürülürken de faydalarından eksilme olmayan bir türdür.
Diğer buğdaylardan daha fazla yağ oranına sahip olan siyez buğdayı, göz sağlığı için önem taşıyan lütein içerir. 100 gram siyez buğdayı 10 gram lif barındırır.
Lifli ve sağlıklı yapıdan dolayı siyez aşurelik buğday olarak da tercih edilir.
Lif oranının zenginliği glisemik indeksini düşüren bir etkendir.
Yaklaşık 80 gram gelen 1 su bardağı siyez buğdayı 270 kalori değerine sahiptir.
Yaklaşık 8 gram protein içerir. B vitaminleri, E vitamini ve K vitamini içeren besin sodyum, potasyum, kalsiyum ve demir açısından da zengin bir besindir. Ayrıca selenyum ve folik asit barındırır.
Fonksiyonel gıdalar arasında yer alan siyez karotenoid, tokofrerol ve fenolik içeriğinden dolayı antioksidandır.
Diğer buğday türlerine göre daha besleyici olan siyez buğdayı düşük karbonhidrat ve yüksek protein içeriğinden dolayı beslenme uzmanları tarafından önerilir.

Siyez Buğdayı Nerede Satılır, Fiyatı Ne Kadar?

Sert yapısından dolayı hazırlanması emek isteyen siyez bulguru ve unu organik ürün satan tüm marketlerde bulunur.
Büyük alışveriş merkezlerinin organik reyonlarından, fırınlardan ve internet üzerinden satış yapan firmalardan siyez buğdayı ile yapılan un ve bulgura ulaşabilirsiniz.
Ayrıca siyez buğdayı tohumu satın alarak kendiniz de yetiştirebilirsiniz.
Organik beslenme tutkunlarının artışı hemen hemen her markette siyez buğdayı ekmeği satışını sağlamaktadır.
Siyez buğdayı ekmeği faydalı içeriğinden tam olarak faydalanabilmek için ekmek yapımı ve mayalama işlemi de önemlidir. Bu konuda da fırından bilgi almanız yararlı olur.
Bulgur ya da un haline gelen siyez buğdayı lezzeti ve faydaları ile 10 bin yıldan beri yerini koruyan bir besindir.
Zahmetli hazırlığına rağmen fiyatı uygun olan siyez buğdayı tohumunun kilosu 12 – 15 lira olarak değişir.
1 kilogram siyez bulguru 35 – 40 lira, 1 kilogram siyez unu ise 25 – 35 lira arasında değişen fiyatlara sahiptir.
Tabii bu rakamlar üretim maliyetine, paketlenme işlemine ve kalitesine göre farklılık gösterir.
Siyez unu fiyatı ve siyez buğdayı fiyatı markaya göre de farklılık göstermektedir. Fiyatlar içerisine lojistik maliyeti de eklenince yükselme olabilmektedir.
Siyez unu fiyatı araştırması yaparken arasında çok fark olan markalar görüyorsanız ve bu farkın nasıl oluştuğunu merak ediyorsanız; paketleme maliyetlerini, marka imajına ayrılan bütçeyi, ürünün tam olarak içeriğini ve raf ömrünü incelemenizi öneririz.

Siyez Bulgurundan Sağlıklı Pilav

Siyez Unu ile Hazırlayabileceğiniz Tarifler

Bu buğdayın işlenmesi zahmetli ve zordur. Boyları birbirinden farklı olan başaklar ayrı ayrı toplanır ve taş değirmenlerde geleneksel yöntemlerle öğütülür.

Siyez buğdayı toplandıktan sonra tek tek ayıklanır. Büyük tencerelerde kaynatılır. Kaynama işlemindeki suyu ile birlikte iyice karıştırıldıktan sonra kurutulur. Daha sonra kırılarak bulgur taş değirmenlerde iyice ezilir ve böylece un meydana gelir. Kabuğu ile birlikte kaynatıldığı için besin değeri kaybı minimum olan siyez buğdayı, farklı aromasını daha ilk lokmada hissettirir. Bilinen bulgura göre biraz daha sert bir yapıya sahiptir.

Siyez bulguru ile alternatif bulgur pilavı hazırlayabilir besin değerini arttırmak için tavuk, nohut ya da yeşil mercimek ekleyebilirsiniz. Kendine has bir aromaya ve lezzete sahip olan siyez buğdayı unu ile hamur işlerini de mutlaka denemeniz gerekir. Siyez unu ile ekmek yapımı da özellikle pandemi sürecinde evde ekmek yapımı arttığı için büyük ilgi görmektedir.

1) Siyeze Sahip Çıkalım: Siyez Unlu Ekmek

Geçmişin izlerini damağımda hissetmek istiyorum diyenler, siyez unu ile ekmek hazırlayabilir. Süt, su, zeytinyağı, maya, tuz ve şeker kullanılarak hazırlanan siyez unlu ekmek lezzetinin yanı sıra sağlıklı ve organik bir besin maddesi olarak her öğün güvenle tüketilebilir. Siyez Unundan Ev Yapımı Ekmek

2) Bu Tarif Elden Ele Yayılabilir Siyez Unlu Pratik Poğaça

Çocuklarım ve ailem için sağlıklı ara öğün alternatifi ve atıştırmalık tarifi arıyorum diyenler siyez unu kullanarak poğaçalar hazırlayabilir. Yumurta, yağ, kabartma tozu, yoğurt ve bir miktar beyaz unla beraber siyez unu kullanılarak hazırlanan poğaçanın içine konulan zeytin ve kaşar hem lezzeti hem de besleyici değeri artırır. Siyez ununun kokusunu yaparken bile hissettiğiniz poğaça kahvaltı ve ara öğünler için sağlıklı bir alternatiftir. Siyez Unlu Pratik Poğaça