Fesleğen Nedir? Faydaları Nelerdir?

İçindekiler

Fesleğen: Akdeniz Mutfağının Enfes Tazeliği

Fesleğen otu sürekli elinizin altındaysa yemeklerinize lezzet katmak ve mutfakta yaratıcılığınızı konuşturmak sizin için daha rahat olur. Makarnanıza, tavuk, balık, et veya sebze yemeklerinize ekleyeceğiniz fesleğen sosu yanında çiğ olarak da salatalarda tüketebileceğiniz fesleğen, enfes aromasıyla yemeklerinize tazelik katar, iştahınızı kabartır.

Fesleğen Nedir?

Fesleğen ne demek? diye merak edenler sözlüğe baktıklarında bu bitkinin ballıbabagiller familyasından, Akdeniz ülkelerinde yetişen, yaprakları güzel kokulu, beyaz veya pembe çiçekli, bir yıllık ve otsu bir süs bitkisi olduğunu görürler.
Fesleğen diğer adı ile yani reyhan olarak da anılır, özellikle Anadolu’da bu şekilde isimlendirilir. “Dağlar kızı Reyhan” türküsünden anlaşıldığı gibi bu güzel kokulu bitki özel isim olarak da kullanılmaktadır. Bazı kaynaklarda fesleğen ile reyhanın bire bir aynı bitki olmadığı, reyhanın fesleğen çeşitleri arasında bir bitki olduğu söylenmektedir. Reyhan ve fesleğenin ikisi de Lamiaceae (ballıbabagiller) familyası, Ocimum cinsindendir; ikisi arasında çok az fark vardır ve birbirlerinin yerine kullanılırlar.
Fesleğen ılıman bölgelerde ve yılda bir kez çıkar. Bu bitkinin ana yurdunun Güney Asya olduğu tahmin edilmektedir. Günümüzde fesleğen Akdeniz havzasında bulunan bölgelerde yetişir, Türkiye’de ise yetişmesi için en uygun koşullar Ege ve Akdeniz Bölgeleri’nde bulunur.
Peki, fesleğen çiçek açar mı dersiniz? Evet, gerçekten de fesleğen çiçek açan bir bitkidir.
Fesleğen çiçeği yazın ve sonbaharda beyaz, pembe ve sarımsı beyaz tonlarında açar ve içerisinde kendi tohumlarını taşır.
Fesleğen anlamı açısından da kokusu gibi derin ve yoğundur. Fesleğenin adının krallara layık bitki demek olan bir kelimden türediği söylenmektedir.
Yüzyıllardır şifalı bir bitki olarak bilinen fesleğenin afrodizyak etkisi de olduğu ve bu yüzden aşkı da sembolize eden bitkiler arasında yer almaktadır.

Fesleğenin Faydaları Nelerdir?

Fesleğen faydaları ile öne çıkarılan ve çeşitli alanlardaki özellikleri sayesinde kullanımı tavsiye edilen bitkiler arasındadır. Fesleğen yaprağı çeşitli kaynaklarda faydalı bitkiler arasında gösterilmekte olup, fesleğenin genel olarak bilinen faydaları aşağıda sayılmıştır. Bu arada, aşağıdakilerle ilgili ciddi rahatsızlıkları olanlara doktorlarına başvurmalarını şimdiden hatırlatırız:

Fesleğen bağırsak ve sindirim sisteminizi düzenler; şişkinlik, mide krampı ve sindirim problemlerini gidermede yardımcı olduğundan bu organlardaki problemlerin giderilmesinde kullanılmaktadır.
Balgam, gaz ve idrar söktürücü olarak bilinir.
Baş ağrısı ve spazmlara iyi gelir.
Bakterilere karşı koruyucudur.
Fesleğen A vitamini açısından zengin olduğu için diş, kemik ve cilt yenilenmesinde görev alır. A vitamini az ışıklı ortamlarda bile iyi görebilmeyi sağlar.
Birçok yeşil sebze gibi fesleğen C vitamini bakımından da besleyicidir. Bu özelliği ile bağışıklığı güçlendirir, tansiyonu dengeler ve demir emilimini kolaylaştırır.
Enerji verir, kan şekerini düşürmeye yardımcı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca iştah açıcıdır.
Sakinleştirici bir bitkidir.
Yapraklardan yapılan fesleğen çayı yaz sıcaklarında iyi bir çözüm olarak kullanılır. Fakat çeşitli kaynaklarda fesleğen çayını kanser hastalarının ve hamilelerin tüketmemeleri gerektiği konusunda uyarılar bulunmaktadır. Ayrıca kanı sulandırdığı için fesleğen çayının fazla kullanımı bazı sağlık problemlerine yol açabilecektir.
Fesleğenin antioksidan özellikleri bulunmaktadır. Buna ek olarak K vitamini, demir ve kalsiyum içerir.
Tüm bu sayılanlar yanında saksıda yetiştirilen fesleğenin sinek kovucu özelliği olduğu bilinmektedir. Diğer yandan, yaprakları sıkılıp suyu çıkarıldığında bu suyun sinek ve böcek ısırıklarına iyi geldiği de bazı kaynaklarda belirtilmektedir, ancak biz bu durumlarda cildinize bir şey sürmeden önce doktorunuza danışmanızı öneririz.

Fesleğen Bakımı Nasıl Yapılır?

Fesleğen kokusunu, güzelliğini ve aromasını güneş ve ısıdan alır, bu yüzden güneş seven bir bitkidir. Ancak bitkiyi öğlen güneşinden korumak gerekir. Evin içerisinde yetiştirdiğiniz fesleğeni pencere yanı gibi hava alacak bir yerde tutmaya özen göstermenizi tavsiye ederiz, zira fesleğen rüzgarı sever, havasız yerlerde yaşayamaz.
Birçok çiçekte olduğu gibi fesleğen gölgeyi sever mi derseniz bunun direkt bir cevabı yoktur çünkü bu bitki parçalı gölgeyi yani parçalı güneş ışığı görmeyi sever.
Fesleğen orta verimlilikli bir toprakta gübre veya ek besin yardımı olmadan rahatça yetişebilir. Ancak toprağınız kumlu ise önceden bitki çürükleri katabilirsiniz. Fesleğeniniz her türlü toprakta yetişir, ancak daha güzel yetişmesi için kumlu toprağa eklenecek gübreler faydalı olacaktır.
Fesleğenin sulanması için ise özel bir rejime gerek yoktur, ancak sulamayı tamamen unutup toprağın kupkuru kalmasından kaçınırsanız iyi olur. Fesleğeniniz su sıkıntısı çekerse bu sefer de yaprakları pörsümeye başlar ve gelişmesi kötü yönde etkilenmiş olur.
Fesleğeninizin gelişmesi için bize sizden son bir ipucu: fesleğeninizin tohuma kaçmaması için onu budamayı unutmayın.
Fesleğen budama işlemini bitkinin boyu ortalama 15 santimetreye ulaştığında makas ile yapabilirsiniz.

Detaylı bilgi için: Fesleğen Bakımı: 4 Kolay Adım, Püf Noktaları

Fesleğen Nasıl Çoğaltılır?

Fesleğenler çiçeklendikten sonra ölüm sürecine girecek şekilde yaratılmışlardır. Ama bu konuda üzülmenize gerek yok çünkü fesleğeniniz ölmeden onu çoğaltabileceğiniz yöntemler bulunuyor.

Bu yöntemlerin ilki çeliklemedir. Çelikleme fesleğenin herhangi bir dalı kesilip, kesilen dalın toprağa dikilmesiyle uygulanır. Bu yöntemde dalın toprağın altında kalacak kısmı yapraksız olmalıdır. Eğer dalda yaprak varsa, yaprakları hassas bir biçimde almak için makası elinize alıp yaprakları diplerinden kesebilirsiniz; böylece dalın zarar görmesini önlemiş olursunuz.
Eğer sonbaharda çelikleme işlemini yaparsanız, diktiğiniz dallar yeteri kadar güneş, ısı ve hava alırsa ilk baharda elinizde bahçenize dikmeniz için hazır fesleğen fideleri olacaktır.
Dalların sabah ve akşam güneşi görmeleri çok faydalı olur, ancak öğlen güneşinden korunmaları gerekir. Bu arada çelikleme işlemi için aldığınız toprağa dikkat etmenizi öneririz, zira torbada satılan topraklar bu iş için uygun değildir. Çelikleme için gerçek toprak ya da perlitli kumlu hazır toprak karışımı kullanılmalıdır.
Fesleğenleri tabii ki tohumla da çoğaltabilirsiniz. Bu da 2. çoğaltma işlemidir.
Fesleğenler yazın ve sonbaharda bol bol çiçek açacaktır. Bu çiçeklerden oluşan tohumları bahara kadar saklayabilirsiniz ya da bulundukları yerde toprağa dökülüp karışmasını sağlayabilirsiniz.
Dökülen tohumlar bahar gelince çimlenir.
Eğer tohumları sakladıysanız baharda, serin günler geçtikten sonra bu tohumları ekin.
Havalar ısındıkça tohumlarınız çimlenecektir. Çimlendikten sonra bol havaya ihtiyaç duyacaklarını hatırlayın.
Fesleğen ekme zamanı olarak eğer saksıda yetiştirme olacaksa mart ayı, bahçeye tohum ekimi yapılacaksa mayıs ayı uygundur.

Fesleğen Fiyat Aralıkları Nedir?

Fesleğenler çiçekçilerde, pazarlarda ve hatta internet mağazalarında bile satılmakta. Küçük yapraklı top fesleğen fiyatı saksı ve bitkinin büyüklüğüne göre 5 TL – 10 TL arasında değişmekte.
Ama asıl yemeklerde kullanılan fesleğenlerin saksıda olanları 30 TL – 50 TL arasında.
Evinizde fesleğen yetiştirmek istemiyorsanız bir demet fesleğeni pazardan, manavınız veya marketinizden 2 – 3 TL’ye alabilirsiniz. Hele ki hazır ayıklanmış ve paketlenmiş fesleğen yaprakları almak isterseniz onlar da 5 TL civarında.
Tabii fesleğen tohumu alıp bahçenizde veya balkonunuzda da fesleğen yetiştirmeniz mümkün. Bu durumda 250 adetlik bir paket tohumu 10 – 15 TL arasında almanız mümkün görünmekte.

Fesleğen Diyette Nasıl Tüketilmeli?

Fesleğen diyet yaparken kullanılır mı diye merak ediyor olabilirsiniz. Bu soruya ise cevabımız evet olacaktır. Bu mis kokulu ve enfes aromalı bitkinin özellikle stresi azalttığı için strese bağlı kilo almalarda kullanılması önerilmektedir.
Sağlıklı besinlerden oluşan bir diyet listesi içerisinde fesleğen çayı yer alabilir. Sindirim sistemini çalıştırıcı özellikleri olan ve antioksidan özelliği ile vücuttaki toksinlerin atılarak yağların yakılmasına yardımcı olan fesleğen diyetlerde destek alınacak bir bitki olarak kullanılabilir. Eğer zayıflama amacıyla düzgün bir beslenme ve spor programı uyguluyorsanız fesleğen çayı kilo vermenize yardımcı olacaktır, ancak sağlıksız bir beslenme rejimi içerisinde yalnızca fesleğen yiyerek ve fesleğen çayı içerek zayıflamak mümkün değildir.
Fesleğen çayı taze yapraklar üzerine kaynar su dökülerek hazırlanır, yapraklar 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Eğer taze fesleğeniniz yoksa çay yapmak için fesleğen kurusu da kullanabilirsiniz.
Zencefil de eklenen fesleğen ıhlamur karışımıyla hazırlanan çay da hem lezzetiyle hem de özellikle kışın hastalıklara karşı koruyucu etkisiyle sevilen bir içecektir.

Tarif için: Fesleğen Çayı (Sağlık ve Kilo İçin)

Fesleğen Nasıl Kurutulur?

Fesleğen nasıl kurutulur bilmiyorsanız işe fesleğenleri yıkayıp üzerindeki suyun güneşte buharlaşması ile başlayabilirsiniz.
Daha sonra fesleğenleri gölgede ve sıcak bir ortamda, bir bez üzerinde kurumaya bırakın.
Gölgede kuruyan fesleğenler yeşil renklerini koruyacaktır.
Daha sonra yine bez veya tülbent içinde kuruyan fesleğenleri ufalayarak fesleğeni toz halinde kullanılmak üzere hazır hale getirebilirsiniz.

Tarif için: Fesleğen Nasıl Kurutulur?

Fesleğenle Nefis Tarifler

1) Ferahlatan Fesleğen Aroması ve Domates Lezzetiyle Fesleğenli Domates Sosu

Akdeniz mutfağında baş tacı edilen fesleğen, Uzak Doğu ve Hint mutfaklarında da kullanılıyor. Fesleğenli domates sosu Akdeniz mutfağına özgü rahatça hazırlayabileceğiniz fesleğenli tariflerden ilki. Fesleğenli domates sosunu hazırlayıp kavanozlarda sakladıktan sonra bu sosu makarnalarınız yanında et ve sebze yemeklerinizde de rahatça kullanabilirsiniz. Hatta fesleğenli domates sosunu kahvaltıda bile ekmeğe sürüp yiyebilirsiniz. Fesleğenli Domates Sosu

2) Fesleğenle Birleşince Lezzeti Üst Boyutlara Taşınan Fesleğenli Makarna

Fesleğenin en çok kullanıldığı yemeklerden biri ise şüphesiz ki makarna. Fesleğen domatesli, kremalı ve kremalı mantarlı makarnalarda kullanıldığında bu yemekleri adeta tamamlar. Kremalı ve fesleğenli nefis makarna çabucak hazırlayabileceğiniz muhteşem bir tarif. Tek başına kremayla bile enfes olan makarnanın, fesleğenin mis aromasıyla birleşmesi sayesinde lezzeti katlanacaktır. Fesleğen soslu makarna içerisine eklenecek ceviz ve sarımsak ile de aroması eşsiz bir yemeğe dönüşür. Kremalı Fesleğenli Nefis Makarna (Videolu)