Türkiye’de Üzüm En Çok Nerede Yetişir, Nasıl Üretilir?

Ülkemizde Üzüm Üretimi Nasıl Yapılır?

Üzüm, Türkiye’nin verimli topraklarında bolca yetişen ve severek tüketilen bir meyvedir. Hem meyve tabaklarına konuk olur hem de çeşitli işlemlerden geçerek tüketilir. Kullanım alanı oldukça geniş olan üzümün çeşitleri de fazladır. Ülkemiz bağ alanı söz konusu olduğunda dünyada 4. sırada, yaş üzüm üreticiliğinde ise 6. sırada yer alıyor.

Üzüm türleri genel olarak incelendiğinde yapısında bolca antioksidan madde dikkat çeker. Bu sayede üzümün sağlık için de faydalı olduğu anlaşılır. Vitamin oranı yüksek olan üzüm meyvesi, bahar ve yaz aylarında sık sık reyonlarda kendini gösterir. Sağlık için çok etkili olan üzüm, yetişme bakımında da zahmet istemez.

Türkiye’de özenle üretilen üzümlerin %70’lik kısmı şarap yapımında kullanılır iken %25’lik kısmı meyve ve %5’lik kısmı da diğer tüketim seçenekleri için kullanılıyor. Verimli üzüm hasatları sayesinde gıda alanında birçok şekilde üzüm kendini gösteriyor.

Peki, üzüm nerede yetişir? Türkiye’de nerenin üzümü meşhur? Yetişme koşulları nelerdir? Aklınıza bu soru işaretleri takıldıysa; pek çok kişinin ilgisini çeken konulardan bahsetmek istiyoruz. Türkiye’de üzüm haritası nasıl şekillenmiş hep beraber görelim.

Türkiye’de Üzüm En Çok Nerede Yetişir?

Dünya genelinde birçok ülkede kolayca yetişebilen üzüm, Türkiye’de de kendine uygun toprakları bulmuştur. Haritanın pek çok köşesinde üzüm yetiştirmek mümkündür. Yetişen üzümlerin cinsi ve yapısı iklimsel koşullara bağlı olarak farklılık göstermektedir. Ancak en çok üzüm yetiştirilen bölgelere dikkat çekecek olursak; Ege ve Marmara Bölgesi listede kendinden söz ettirecektir. Ege Bölgesi sofralık ve kurutmalık kulvarında %50 oranla üzüm üretiminde zirvededir.

Ege Bölgesi sınırları içinde Manisa, İzmir ve Denizli üzüm üretimiyle ön plana çıkar. Ege Bölgesi içinde üzüm üretiminde en büyük yeri Manisa kaplar. Manisa, tek başına kurutmalık üzüm üretiminin %90’ını karşılar. Denizli ve Mersin Manisa’yı takip eder, Burada üretilen üzümler hem rakı hem şarap hem de sirke için kullanılır. Akdeniz illerine baktığımızda Mersin, Adana ve Antalya’da üzümün bolca üretildiğini görebiliriz. Özellikle de yeşil, yuvarlak Tarsus üzümü bu konumda çok meşhurdur. Bu bölgede genellikle erkenci sofralık üzüm çeşitleri yetiştirilmektedir.

Nem, ılıman iklim ve yeterli yağış sayesinde Marmara Bölgesi’nde de üzüm yetişmektedir. Edirne ve Trakya üzüm üretimi ile kendini hatırlatır. Türkiye’de üzüm nerede yetişir sorusunun bir diğer yanıtı da Güneydoğu illeri için verilebilir. Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır çevresinde siyah ve kırmızı üzüm bolca yetişmektedir.

Üzüm nerede meşhur diyenler için Ege Bölgesi yanıtını verebiliriz. Ege Bölgesi, ülkemizdeki üzüm üretiminin %50’sini karşılar. Manisa, kurutmalık üzüm üretiminin %90’lık oranını karşılamaktadır. Bu bölgede üzüm üretimi için özel destekler ve girişimler yapılmaktadır. Ege içinde üretilen üzümler çevre illere ve diğer ülkelere gönderilmektedir.

Üzüm Nasıl Dikilir?

Üzüm yetiştirmeye ilgili olanlar için üzümün dikim aşamasından kısaca bahsedebiliriz. Böylece üretime geçmeden tüyoları öğrenerek daha verimli sonuçlar alabilirsiniz.

• Üzüm üretimi için fidan temin edilmelidir. Fidanı kaliteli üzüm tohumlarından ya da güvendiğiniz noktalardan alabilirsiniz.
• Üzüm ağaca dönüşmeden fidan olarak toprağa tutunur. Küçük çaplı bir toprakta fidan olan üzüm, uygun koşulların olduğu geniş toprağa aktarılır. Bunun için bazı hususlara dikkat edilmelidir.
• Birden fazla üzüm fidesi dikecekseniz genişliği ve derinliği ortalama 40-50 cm olan çukurlar açmalısınız.
• Açılan çukurların içine 200 gr triple süper fosfat ve 150 gr potasyum sülfat gübresi eklemeniz önerilir. Üzüm verimine destek olacaktır.
• Üzüm fidanları, çukur içine dikkatli şekilde aktarılır. Fidanı aktardıktan sonra çok beklemeden toprak eşit miktarda dağınık şekilde köklere dağıtılır.
• Can suyu hemen verilmelidir. Fidanın dikimini hızlandırmak ve köklerin toprağa tutunmasına destek olmak için can suyunun verilmesi önemlidir.
• Üzüm fidanı dikimi, kasımın 1. ile 2. haftasında yapılmalıdır; ancak bölgelere ve rakıma göre nisan ayının son haftasına kadar sürebilir.

İlginizi çekebilir: Kuru Üzüm Faydaları Nelerdir?

Üzüm Nasıl Üretilir?

Üzüm nerede üretilir ve nasıl üretim sağlanır konusu senelerdir birçok kişinin merak ettiği konulardandır. Verimli bir hasat dönemi için üretim tüyoları harfi harfine uygulanmalıdır. Ege ve Marmara illerinde üzüm üreticilerinin önerdiği, dikkat ettiği üretim püf noktalarını sizlere aktaralım:

• Üzüm ağaçlarının yıl boyu canlı kalması için düzenli su alması gerekir. Hem yağmur suyu hem de sulama suyu sayesinde üzümlerin tadı tam istenilen gibi olur.
• Üzümün toprak seçimi çok hassas değildir. Ancak killi ve su geçirmez topraklar olursa meyve verimi daha çok hissedilir. Yumuşak dokulu toprağı sever.
• Ilıman, nemli, kurak olmayan, sert soğuklardan uzak olan şehirlerde üzüm üretimi daha kolay yapılır; üzüm gelişme evresinde günlük ortalama 10 derece sıcaklığa ihtiyaç duyar.
• Karadeniz’in kıyı şehirlerinde yoğun yağış ve yoğun nem olduğu için üzüm üretilmez; asma kökleri derine indiği için ortalama bir yağış alan bölgede yetişebilir.
• Dalların sarkmasını kontrol etmek, meyveleri korumak için demir çıta ya da sabitleyici tahtalar eklenebilir. Bu yöntem sayesinde üzüm dolu olan dallar dış etkenlerden korunabilir.
• Üretim aşamasında gübreleme yapılırsa meyve verimi artar. Gübreleme ihmal edilirse kuru ve verimsiz üzüm ağaçları görmek mümkündür.
• Üzüm don olaylarından zarar gören bir meyvedir; güneşi sever. Gelişme dönemi boyunca en az 1250-1300 saat güneş alması gereklidir.

İlginizi çekebilir: Üzüm Faydaları Nelerdir?

Üzüm Nasıl Budanır?

Üzüm nerede yetiştirilir soru işaretini giderdikten sonra üzümün nasıl budanması gerektiğine de değinmek gerekir. Ülkemiz dünya genelinde üzüm üretimi alanında 6. sıradadır. Bu sırayı daha üste taşımak için üzüm üretiminde gereken çabayı vermek gerekir. Bunun için budama aşamasını da üreticilerin iyi şekilde bilmesi önerilir.

• Budama için mevsim şartlarına göre hareket etmek daha doğru olacaktır. Çünkü kışların sert, bahar günlerinin de buzlanmayla geçtiği bölgelerde budama erkenden yapılmamalıdır.
• Üzüm ağaçları budanırken dallarda bırakılan göz miktarlarına dikkat edilmelidir. Bir sonraki sene için bu gözler önemlidir.
• Güneşi görecek, birbirini yormayacak şekilde dalların budanması önemlidir. Çok dal bırakırsanız; üzümler bol olur ancak verimsiz olabilir.
• Örnek verecek olursak Sultani üzümü nasıl kullanacağınızı belirlemelisiniz. Çünkü sofralık ya da kurutmalık üzümlerin budaması ayrı işlemlerle yapılıyor.
• Sofralık üzümlerin dal sayısı daha az kalırken kurutmalık üzümlerin dal sayısı biraz daha fazla olabiliyor.
• Üzüm ağacının budanması ne kadar erken olursa dallar o kadar erken gelişecektir. Bu gelişme için kış aylarının bitmesi beklenmelidir.
• Ülkemizde genellikle mart sonu ile nisan sonu arasında üzüm budama işleri bitmektedir.

Üzüm Hasadı Nasıl Yapılır?

Üzüm hasadı ülkemizde 2 farklı yöntemle gerçekleştirilir:

• El ile Hasat
• Mekanik Hasat

El ile Hasat

Ülkemizde çoğu yörede üzümler el ile hasat edilir; yaygın yöntem budur. Bıçak ve makas kullanılır; tercihe göre elektrikli aletlere de başvurulabilir. Ürüne ve asmaya zarar vermeyen geleneksel hasat yöntemi el ile hasat sofralık üzümler için idealdir.

Elektronik veya mekanik hasat yöntemleri meyvelerde yaralanma, ezilme gibi istenmeyen durumlara sebebiyet verebilir. El ile hasat yönteminde tüm salkımlar kesilip toplandıktan sonra özel sepetlere dizilir ve eğer sofralık ise depolara; şaraplık ise şaraphanelere transfer edilir. Hasat sonrası sofralık üzümlerin soğutulması lezzet ve kalite açısından değerlidir.

Mekanik Hasat

Mekanik hasat şarap üretiminde kullanılacak üzümler için idealdir. Sofralık üzüm çeşitlerinde meyvenin fiziksel formunun hasar almadan muhafaza edilmesi gerekir; ancak şarap üretiminde böyle bir gereklilik söz konusu değildir.

Üzüm hasadına uygun tasarlanmış makineler, üzüm bağında omca sıraları arasına sığarak hareket edebilecek kabiliyettedir. Bu cihazlar omcayı kauçuk bir mekanizma ile sarar ve sarsar; böylece üzüm taneleri taşıma bandına dolar. Bu sistem omcaya zarar vermeyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu işlem kısa sürede hasadı gerçekleştirmeye yarasa da maliyeti yüksektir. Her üzüm üreticisi bu mekanizmayı edinecek bütçeye sahip olamayabilir.

Hasat sonrası üzümlerin sofralık ya da şaraplık ayrılarak bir an önce üretim tesisine veya soğuk depolara aktarılması gerekir; çünkü üzüm narin bir meyvedir, kolay deforme olabilir.

Üzüm Yetiştiricileri Nelere Dikkat Etmelidir?

Sofralık üzüm yetiştiriciliği için:

Şeker ve asit dengesi ile tane büyüklüğü taze tüketim üzümlerde önemli rol oynamaktadır.

Beyaz şarap için üzüm üretiminde:

Şarap üretiminde aromatik bileşenler ve şeker, asit dengesi önem taşır.

Kırmızı şaraplık üzümleri yetiştirirken:

Kırmızı şarap üzümlerinin üretiminde şeker ve asit oranının yanında fenol, flavonoidler ve tanen ayrıca dikkat edilmesi gereken detaylar arasındadır.

Üzüm En Çok Hangi İlde Yetişir?

Türkiye’de üzüm denildiğinde akıllara ilk önce İzmir ve Manisa gelmektedir. Sofralık ve kurutmalık üzümler, bu illerde bolca yetişmektedir.

Üzüm Hangi İklim Koşullarında Üretilmektedir?

Yeterli oranda yağış alan, güneşli ve nemi dengeli bölgelerde üzüm kolayca yetişebilir. Buzlanma ve donma olayından, ayrıca fazla yağıştan etkilendiği için sert iklimlere uyum sağlayamaz.

Üzüm Ağacı Kaç Yılda Meyve Vermektedir?

Üzümden meyve almanız için fidanın büyümesi gerekir. Eğer fidan olgunsa 2 sene sonra meyvesini görebilirsiniz. Meyve verene kadar üzüm yapraklarını toplayıp salamura yapabilirsiniz. Eğer yaşlı bir fidan değilse ve büyüme evresindeyse 5 sene sonra ağaç üzüm vermeye başlayabilir.

İlginizi çekebilir: Üzüm Nasıl Kurutulur? Evde Kolay 2 Yöntem

Türkiye’de En Çok Fındık Nerede Yetişir?

Türkiye’de Pamuk En Çok Nerede Yetişir?

Evde İstiridye (Kavak) Mantarı Nasıl Yetiştirilir?

Armut Hangi Mevsimde Yetişir, Ne Zaman Çıkar?

Pirinç Nasıl Yetişir? Türkiye’de Pirinç En Çok Nerede Yetişir?