Glutatyon Nedir? Faydaları, Nelerde Var, Ne İşe Yarar?

Glutatyon: Güçlü Bağışıklığın Gizli Anahtarı!

Sağlıklı bir yaşam herkesin en temel amacı. Bağışıklığımızı güçlendirmek, daha uzun ve sağlıklı bir hayat sürmek için ise glutatyona adeta muhtacız.

Glutatyon son dönemde bazı uzmanlar tarafından sıkça dillendirilse de, birçoğunuzun bu molekülün adını ilk kez duyduğuna eminiz. Ama “iyi ki öğrendim” diyeceğinizi de garanti edebiliyoruz.

Peki glutatyon nedir, neden bu kadar önemlidir, işlevleri nelerdir? Bugün sizler için glutatyona dair merak edilen tüm soruların yanıtlarını derledik. Hazırsanız, başlıyoruz!

Glutatyon Nedir?

Glutatyon vücudumuzun sağlıklı kalmasını sağlayan önemli bir moleküldür. Sağlıklı bir yaşam için yeterli glutatyon seviyesine sahip olmak çok önemlidir. Sisteine, glisin ve glutamin aminoasitleri olmak üzere 3 yapı taşından meydana gelir.

Vücudumuzda doğal olarak üretilir. Sağlıklı bir bireyin vücudunda 10 gram kadar glutatyon bulunur. Besin yoluyla alınabilen glutatyon miktarı ise günde en fazla 150 mg’dır.

Vücutta çok fazla toksin veya serbest radikal yoksa doğal yollarla üretilen glutatyon genellikle yeterli olmaktadır. Vücuttaki glutatyon üretimi ne kadar yüksekse bağışıklık da aynı oranda güçlüdür.

Glutatyon seviyesi çinko, alfa lipoik asit, sistein ve antioksidan bakımından zengin besinler, selenyum, silimarin, C ve E vitamini içeren yiyecekler ile desteklenebilir.

Son yıllarda sıkça duyduğumuz ve bu sebeple artık aşina olduğumuz bir terim olan mitokondri, hücrelerin enerji santrali olarak tanımlanabilir. Glutatyon mitokondrilerin sağlıklı çalışmasında önemli bir role sahiptir.

Sağlıklı olarak çalışmayan, işlevini yerine getiremeyen ve çeşitli nedenlerle hasarlanan mitokondriler kanser oluşumuna zemin hazırlar. Toksinler ve hücresel hasarlar mitokondrilerin sağlıklı bir şekilde çalışmasını engeller. Bu durumda hücreler solunum için oksijen yerine glikoz kullanmaya başlar. Tüm bu etmenler kişiyi adım adım kansere yaklaştırır.

Mitokondri denildiğinde birçoğumuzun aklına Ayşegül Çoruhlu geliyor, bundan eminiz! Mitokondrinin yanı sıra, glutatyon Ayşegül Çoruhlu tarafından sıkça dillendirilen bir moleküldür.

Glutatyon düzeyinin yüksek olması hastalıkları önler, yaşlanma etkilerini geciktirir, vücuttaki inflamasyonu azaltır ve bağışıklığı güçlendirir. Özetle glutatyon sağlıklı bir yaşam için hayati derecede önemlidir.

Yapılan araştırmalarda yüksek glutatyon düzeyinin kaslarda oluşabilecek hasarı azalttığı gözlenmiştir. Ayrıca kasların iyileşme sürecini kısalttığı, kas kuvveti ve performansını arttırdığı ortaya konmuştur. Yüksek glutatyon düzeyi vücudun yağ depolamasını önler, kas yapımını destekler.

Glutatyon, kanser başta olmak üzere, kalp ve damar hastalıkları, demans ve birçok kronik hastalığın önlenmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Tüm bunların yanı sıra yaşlanma belirtilerini geciktirir.

Birçok kronik hastalığın sebebi olan serbest radikalleri yakalayarak karaciğere transfer eder, ardından kendisini yenileyerek tekrar görevine geri döner. Bu özellikleri sayesinde “ana antioksidan” olarak anılır.

Glutatyon Faydaları Nelerdir?

1) Vücuttaki Toksinleri ve Ağır Metalleri Temizler

Glutatyon nedir faydaları nelerdir soruları arka arkaya gelir ve sonuçta oldukça uzun bir liste karşımıza çıkar. Glutatyon faydaları çok fazla! Ama önce en önemli görevi olan detoks etkisiyle başlamak istiyoruz. Glutatyon iç ve dış faktörler nedeniyle vücudumuza giren toksinleri ve ağır metalleri temizler.

Vücudumuzu nörotoksik civadan, kansere kapı aralayan arsenikten, meyve ve sebzelerdeki kimyasal ilaçlardan, et ve süt ürünlerindeki hormonlardan, bakırdan hatta antibiyotik ve diğer ilaçların sebep olduğu atıklardan arındırır.

Glutatyon cilde faydaları da toksin temizleyici özelliğiyle ortaya çıkar. Arınan vücudun ışıltılı etkisi ciltte de kendini gösterir.

2) Serbest Radikallerle Savaşır

Çevresel ve metabolik birçok faktör vücudumuzda serbest radikallerin çoğalmasına neden olur. Serbest radikaller hücrelerimize zarar verir, birçok kronik hastalığa zemin hazırlar. Vücudumuzun bağışıklık sistemini zayıflatır.

Glutatyon serbest radikallerle mücadele ederek onları nötrleştirir. Dokularımızı ve hücrelerimizi korur. Bu sayede bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı vücudumuzu korur.

3) Tümör Hücrelerinin Oluşumunu Engeller

Antioksidan maddeler ve bileşenler vücuttaki oksidasyonu önler. Glutatyon güçlü bir antioksidandır. Serbest radikallerin hücreleri deforme etmesini engeller. Bu sayede hücreler normal işlevine devam eder. Böylelikle tümör oluşumuna giden yol kapanmış olur.

4) İnflamasyonu Azaltır

Hücrelerdeki hasar inflamasyona neden olur. İnflamasyon uzun vadede vücudumuza ciddi zararlar verir ve kronik hastalıklara sebep olur. Glutatyon serbest radikallerin yanı sıra inflamasyon ile de mücadele eder. Bu etkisi sayesinde vücudu otoimmün hastalıklardan korur.

5) İnsülin Direnci ve Tip 2 Diyabetin Kötü Etkilerini Azaltır

Kronik inflamasyon ve stres insülin direncine neden olan 2 önemli faktör olarak karşımıza çıkar. Glutatyon takviyesi ne işe yarar sorusuna cevaben insülin direncinin olumsuz etkilerini azaltma da sayılabilir.

Yapılan araştırmalara göre; tip 2 diyabet tedavisi sırasında glutatyon takviyesi almak insülin direncini kırar, aşırı insülin salınımının sebep olduğu inflamasyonu azaltır.

6) Karaciğer Yağlanması Tedavisini Kolaylaştırır

Obezite, kötü beslenme alışkanlığı ve insülin direnci karaciğer yağlanmasına sebep olan temel faktörlerdir. Yapılan araştırmalarda glutatyon takviyesinin karaciğer hasarını önlediği ve alkol dışındaki sebeplerle oluşan karaciğer yağlanması tedavisini kolaylaştırdığı gözlenmiştir.

7) Kansere Yakalanma Riskini Azaltır

Oksidatif stres hücrelerin yapısını bozarak kansere adeta davetiye çıkarır. Güçlü bir antioksidan olan glutatyon, hücreleri koruma altına alarak kansere yakalanma riskini azaltır. Glutatyon kanser tedavisinde de önemli bir yere sahiptir. Kemoterapinin zararlı etkilerini azaltır ve kanser tedavisine destek olur.

8) Kas Performansını Artırır

Karaciğerde üretilen ve kana karışan glutatyon karaciğeri korur. Bu sayede karaciğerin enerji üretimi için gerekli olan glikoz glikojene dönüşür ve korunur. İhtiyaç halinde ise yeniden glikoza çevrilerek enerji üretiminde kullanılır. Böylelikle vücudun enerjisi yükselir.

Yapılan araştırmalarda spor öncesinde glutatyon takviyesi alındığında kas gücünün arttığı gözlenmiştir. Glutatyon ayrıca kas ve eklem sorunlarını gidermede etkilidir.

9) Otizm Tedavisinde Etkilidir

Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; otizmli çocuklarda inflamasyon oranı yüksek, glutatyon seviyesi ise düşüktür. Otizmli çocuklarda glutatyon takviyesi kronik inflamasyonu azaltırken bir yandan da metabolik sorunları hafifletir.

Glutatyon Nelerde Var?

Glutatyon içeren yiyecekler vücuttaki glutatyon seviyesini bir miktar artırır. Bu besinlere beslenme planınızda daha fazla yer vererek, ayrıca yaşam tarzınızda ufak tefek bazı değişiklikler yaparak karaciğerde glutatyon üretimini destekleyebilirsiniz.

Brokoli, lahana, su teresi, brüksel lahanası ve karnabahar gibi brassica grubu sebzeler glutatyon üretimini artırır. Sarımsak ve soğan gibi kükürtten zengin besinlerin glutatyon düzeyini yükselttiği bilinmektedir.

Folat, vitamin B6 ve vitamin B12, biotin içeren besinlerin tüketilmesi önerilir. Karaciğer, börülce, kuşkonmaz, mercimek, pancar, maydanoz, avokado, ıspanak glutatyon üretimi için gerekli olan besin öğelerini içerirler.

Glutatyon sentezi için gerekli olan bir diğer besin öğesi magnezyumdur. Yetişkin bir bireyin günlük alması gereken magnezyum miktarı 490 ila 700 mg aralığındadır. En iyi magnezyum kaynakları balık, yer fıstığı, ıspanak, badem, ceviz, fasulyegiller, kabak çekirdeği, ay çekirdeği ve balkabağı çekirdeğidir.

Çinko eksikliği kırmızı kan hücrelerindeki aktif glutatyon seviyesinin düşmesine sebep olur. Bununla birlikte yüksek çinko düzeyi de vücut tarafından toksin olarak algılanır. Yetişkin bir bireyin günlük alması gereken çinko miktarı 8 – 11 mg’dır. Kabuklu deniz ürünleri ile kırmızı ve beyaz et en iyi çinko kaynaklarıdır.

Glutatyon üretimi için Brezilya fındığı, ıspanak, yumurta, sardalya, tavuk, pisi balığı, karaciğer, otlak hayvanı etleri ve hindi gibi selenyumdan zengin besinlere ağırlık verilmesi önerilir.

Uyku ve uyanıklık döngüsünden sorumlu olan melatonin hormonu beyindeki epifiz bezi tarafından üretilir. Melatonin gece salınarak kana karışır. Üretiminde ışığın rolü büyüktür. Bu nedenle melatonin salınımı için gece yatmadan önce ışık kaynaklarından uzak durmak ve tamamen karanlık ortamda uyumak önerilir. Melatonin tüm bu işlevlerinin yanı sıra güçlü bir antioksidandır. Yapılan araştırmalarda melatoninin glutatyon düzeyini olumlu yönde etkilediği ortaya konmuştur. Besin olarak ise, vişne doğal bir melatonin kaynağıdır.

Glutatyon düzeyinin arttırılması için mevsiminde bol bol vişne tüketilmesi önerilir. Bağışıklığı destekleyen C vitamini aynı zamanda kan hücrelerinde ve lenfositlerdeki glutatyon düzeyini yükseltir. Greyfurt, portakal, kivi, çilek, kırmızı ve yeşil biber iyi birer C vitamini kaynağıdır.

E vitamini, tıpkı C vitamini gibi glutatyon ile birlikte çalışan bir antioksidandır. Tatlı patates, badem, zeytinyağı, avokado, alabalık, ıspanak, balkabağı ve ayçiçeği iyi birer E vitamini kaynağıdır.

Antioksidan özellikleri ile bilinen çörekotu, zerdeçal, tarçın ve kakule glutatyon üretimini destekleyen baharatlardır. Haftada en az 3 gün 30 dakika yoğun egzersiz yapmak vücudun antioksidan savunmasını arttırarak glutatyon düzeyini yükseltir.

Vücudumuzdaki glutatyon düzeyini doğal yollardan destekleyen ve yükselten besinlerden bahsettikten sonra sıra geldi glutatyon takviyelerine:

Karaciğeri temizleyici, koruyucu ve yenileyici özelliği ile bilinen milk thistle (silymarin) glutatyon düzeyini yükseltir. Alfa lipoik asit, vücudumuzdaki aktif glutatyon seviyesini arttıran bir takviyedir. Ayrıca insülin duyarlılığını arttırır ve diyabetik nöropati semptomlarını azaltır.

Glutatyon üretimini uyaran bir diğer takviye ise N-acetyl-cysteine’dir. Hızlı bir şekilde etki gösterir ancak bu etki birkaç saat süren, geçici bir etkidir.

Glutatyon, Osman Müftüoğlu tarafından da önemi vurgulanan bir molekül. Osman Müftüoğlu glutatyon üretimini uyaran besinleri şu şekilde açıklıyor:

• Lahana
• Karnabahar
• Sarımsak
• Soğan
• Kimyon
• Kakule
• Zerdeçal
• Pancar
• Tarçın
• Ispanak
• Maydanoz

Glutatyon nelerde var, glutatyon hangi besinlerde bulunur diyenler için hemen açıklayalım. İşte glutatyon bakımından zengin besinler:

• Avokado
• Bamya
• Brokoli
• Çilek
• Kuşkonmaz
• Kavun
• Kabak
• Üzüm
• Havuç
• Elma
• Domates
• Greyfurt
• Karpuz
• Portakal
• Şeftali
• Limon
• Muz
• Mango
• Kırmızı biber
• Salatalık
• Dolmalık biber (Yeşil)
• Salatalık
• Papaya
• Ceviz

Glutatyon Takviyesi Hangi Durumlarda Gerekir?

Glutatyon vücudumuzda doğal olarak üretilir. Ancak yaşla birlikte üretimi azalır. 20 yaşından sonra doğal glutatyon üretiminin her 10 yılda bir yüzde 10 oranında azaldığı bilinmektedir. Ayrıca toksinler de glutatyon üretiminin azalmasına neden olur.

Glutatyon serbest radikaller ile savaşır. Üretiminin azalması durumunda vücudumuz serbest radikallere karşı savunmasız kalır. Glutatyon eksikliğinin bir diğer sebebi ise yetersiz beslenmedir. Vücut yeterli miktarda vitamin ve mineral almazsa glutatyon sentezi yapamaz. Ayrıca vücudun ihtiyaç duyduğu antioksidanı alamadığı durumlarda da glutatyon seviyesi düşer.

Aşırı düzeyde egzersiz yapmak vücutta fazla miktarda serbest radikal oluşmasına sebep olur. Bu durum glutatyon seviyesini olumsuz yönde etkiler.

Gece saatlerinde ışığa maruz kalmak melatonin hormonunun salınımını baskılar. Bu durum glutatyon düzeyinin azalmasına sebep olur. Dolayısıyla özellikle yatmadan önce cep telefonu, tablet gibi mavi ışık yayan elektronik aletlerden uzak durmaya ve başucu lambalarını kullanmamaya özen gösterilmedir.

Alkol ve sigara kullanımı glutatyon üretimini ve seviyesini düşürür. Sabah saatleri glutatyon seviyesinin en düşük olduğu zaman dilimidir.

Glutatyon eksikliğine neden olan faktörler şu şekilde özetlenebilir:

• İleri yaş
• Yetersiz beslenme
• Aşırı egzersiz
• Kronik stres
• Kaygı
• Depresyon
• Melatonin salınımının baskılanması
• Alkol ve sigara kullanımı

Glutatyonu olumsuz etkileyen faktörler fazlaysa glutatyon takviye olarak alınırsa iyi olabilir. Glutatyon beslenme ile takviye edilebilir. Ayrıca günümüzde damar yoluyla glutatyon almak mümkündür. Ancak damar içi glutatyon uygulaması ülkemizde sadece birkaç klinikte yapılmaktadır ve nispeten pahalı bir uygulamadır. Düzenli yaşam ve detoks ile glutatyon üretimi ve seviyesi artırılabilir.

Glutatyon Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

• Glutatyon eksikliği yaşlanma ile birlikte ya da vücutta toksin düzeyinin artmasıyla ortaya çıkabilir.
• Glutatyonun yeterli miktarda olmaması serbest radikallere karşı savunma mekanizmasını zayıflatır ve vücut hastalıklara karşı daha dirençsiz hale gelebilir.
• Sağlıklı beslenen, alkol ve sigaradan uzak duran, stres seviyesini minimumda tutan kişilerde kolay kolay glutatyon eksikliği ortaya çıkmamakla birlikte bunlara dikkat etmeyenlerde glutatyon eksikliği görülebilmektedir.
• Belirti olarak kolay hastalanma, halsizlik bazı kişilerde bulantı ve kusma olabilmektedir.
• İleri seviye glutatyon eksikliğinde nörolojik sorunlar da ortaya çıkabilir. Bu durumda ciddi glutatyon tedavisi gerekebilir.
• Glutatyon ampul yaptıranlar yani damardan glutatyon yaptıranlar olduğu gibi tablet ile alım da olabilmektedir.

Amino Asit Nelerde Var? 10 Süper Besin

A Vitamini Nelerde Var? 15 Sağlıklı Besin

Dopamin Hormonunu Artıran 12 Doğal Besin

En Yüksek Glukozamin İçeren 5 Sağlıklı Besin

Vücudunuzu Arındıracak 20 Antioksidan Besin