Osmanlı Mutfağı Yemekleri ve Tatlıları

İmparatorluğun İhtişamlı Mutfağı: Osmanlı Mutfağı

Neredeyse 700 yıllık bir geçmişe sahip olan Osmanlı mutfak kültürü ile de benzersizdir. İstanbul’daki saray mutfağından ve saray çevresinde yaşayan seçkinlerden oluşan bir grup tarafından 15. yüzyıldan itibaren şekillendirilen Osmanlı mutfağı kültürel zenginliğin bir yansımasıdır.

Yüzyıllarca dünyanın büyük bir bölümünde hüküm süren Osmanlı’nın izleri mutfaklarımızdadır. Avrupa, Akdeniz, Orta Doğu, Balkanlar ve Orta Asya’nın yemek kültürünü içinde barındıran ve çok geniş bir mutfağa sahip olan Osmanlı mutfağı o dönemin şartlarını tüm açıklığı ile yansıtır. Osmanlı İmparatorluğu’nun ihtişamlı mutfağı kullanılan malzemeden yemek çeşitlerine, pişirme yöntemlerinden yemek yeme alışkanlıklarına, sofradaki görgü kurallarına, yemek öğünlerine ve mutfak binalarına kadar birçok konuyu içerir.

Üç kıtanın kültürü ile bir mozaik yaratarak büyük bir imparatorluk oluşturan Osmanlı, bereketli toprakları, geniş bitki örtüsü ve denizinden elde ettiği ürünleri kullanarak zengin bir mutfağa sahip olmuştur. Dünyanın en büyük 3 mutfağından biri olan Osmanlı mutfağı imparatorluğun zenginliğinin ve gücünün göstergesidir.

Öyle ki Topkapı Sarayı’nın mutfak alanı yaklaşık 5250 metrekaredir. 8 ayrı bölümden oluşan mutfağın yapısı Osmanlı’da yemek kültürüne verilen önemin göstergesidir.

Osmanlı Mutfağı Yemekleri

Osmanlı Mutfağı et yemekleri, pilavları, sebze yemekleri, çorbaları ve tatlıları ile tam bir şölendir. Osmanlı mutfağından çorbalar denince akla Ramazan ayı gelir. Özellikle Ramazan ayında çeşm-i nigar, bademli çorba, ilikli padişah tenceresi, kavata, Süleymaniye ve kuş çorbası gibi çorbalar içilir.

Osmanlı mutfağı et yemekleri genel olarak sarımsak, soğan ve salça ile lezzetlendirilir. Bazı et yemekleri uzun sürede ve ağır ateşte pişirilir. Et olarak kümes hayvanları ve av etleri, tavuk, balık gibi beyaz etler, dana, kuzu ve koyun gibi kırmızı etler kullanılır. Fırında, şişte, güveçte, mangalda, ızgarada, tandırda, testide, kuyuda pişirilen et yemekleri közlenmiş biber, domates, patates kızartması ve patlıcan salatası ile birlikte servis edilir. Yörelere göre değişen ezme çeşitleri, yeşil salata, yoğurt ve turşu gibi Osmanlı mutfağı mezeleri ile sofranın kalanı süslenir. Et yemekleri arasında dünyaca ünlü olan Çerkez tavuğu ve hindi dolmasının yeri özeldir.

Osmanlı deniz mutfağı genel olarak Fransızlardan etkilenir. Balık Osmanlı’da Fransız sosları ve usulleri ile yenir.

Osmanlı’da her yemeğin yanında mutlaka pilav yenir. Pirinç, bulgur ya da kuskus kullanılarak yapılan pilavlar, domatesli, tavuklu, patlıcanlı, bezelyeli, fıstıklı, bademli ya da üzümlüdür. Pirinç pilavları özellikle düğün günlerinde zerde ile birlikte ikram edilir. Pirinç pilavının özel bir yeri vardır ve tam 27 çeşit pirinç pilavı yapılır.

Etli ve zeytinyağlı sebzelerin de yer aldığı Osmanlı mutfağında taze fasulye, patlıcan, pırasa, yer elması, lahana, bakla ve kabak gibi taze sebzelerin yanı sıra mercimek, bezelye, nohut, kuru fasulye, bakla, barbunya gibi kuru besinler de önem taşır.

Tatlı Yiyelim Tatlı Konuşalım: Osmanlı Mutfağında Tatlı Kültürü

Osmanlı mutfağı tatlıları

• meyve tatlıları,
• sütlü tatlılar,
• hamur tatlıları olmak üzere 3’e ayrılır.

Sütlaç, kazandibi, güllaç, tavukgöğsü ve muhallebi gibi sütlü tatlıların yanı sıra baklava ve aşure en çok sevilen tatlılardır. Osmanlı’da tatlı özel bir yere sahiptir. Tatlı ustaları profesyonel ustalar arasından özenle seçilir. Tatlı yapımında şeker yerine bal kullanılır.
Ramazan ayında geleneksel bir lezzet alan güllaç yapılır, aşure ayında ise mutlaka aşure yapılır.

Teknolojinin yetersizliği nedeniyle elde tel tel açılan kadayıf ise sarayın üst tabakasının yediği tatlılar arasındadır.

Gül suyu ve badem kullanılarak hazırlanan helvalar sarayın vazgeçilmez tatlılarıdır.

Ayrıca Osmanlı mutfağı şerbetleri misafirlere sunulan değerli ikramlardır. Osmanlı mutfağının karakteristik öğesi şerbetler vişne, meyan kökü ve gül gibi çeşitlere sahiptir. Yaz kış içilen şerbetler meyve özleri, bazı baharatlar, bitki özlerinin balla ya da şekerle tatlandırılması ile elde edilir. Şerbetler şifalı otlarla zenginleştirilerek hastalık durumunda kullanılır. Hatta hekimbaşı tarafından yaptırılan bazı şerbetler afrodizyak etkili bitkilerden elde edilir.

Osmanlı Mutfağı Tarihi

Osmanlı mutfağı Fatih Sultan Mehmet’in babası 2. Murat’a kadar hem saray hem de halk sofralarında sade bir düzene ve çok az çeşide sahiptir. 2. Murat dönemi ile birlikte gelişmeye başlamıştır.

Binlerce yıllık kültür geçmişine sahip bir imparatorluğun elbette ki sağlam bir yemek kültürü vardır ancak günümüzde Osmanlı mutfağıyla ilgili bilgiler oldukça sınırlıdır. Bunun nedeni Osmanlıların yemekten bahsetmenin ayıp olduğuna dair inançları olabilir.

Amerika’nın keşfi ile birlikte gelen patates, domates ve yeşil biber mutfakta değişikliklere ön ayak olur. Öğün sayısı da bu dönemde değişir. 2 öğünlü olan yeme kültürü 3 öğüne çıkar.

Osmanlı mutfağında dönüm noktalarından biri domatesin gelişi ile yaşanır. Domatesin mutfakta kullanılması Osmanlı’nın mutfak kültürünü tamamıyla değiştirir. Domates Osmanlı’da kullanılan tatlı ve ekşili sosları tek bir tat olan salçaya indirger.

15. yüzyıldan sonra Osmanlı mutfağına kabak, kakao, hindi, patates ve fasulye girer. 15., 16. ve 17. yüzyılda etli, kuruyemişli ve ballı yemekler yapılmaya başlanır.

Osmanlı mutfağının dönüşüm yaşadığı bir diğer nokta ise II. Meşrutiyet’in ilanı olur. Meşrutiyetin ilanı ile birlikte mutfak harcamalarına kısıtlamalar getirilir.

Osmanlı Mutfağı Özellikleri

Osmanlı mutfağının kendine özgü bir adabı vardır ve yemek kutsaldır.

Öyle ki yeniçeriler arasında olan mertebeler yemek isimleri ile belirtilir. Aşçılar tüm savaşlara gelir; özellikle çorba kazanı ve çorba en kutsal yemek olarak bilinir.

Osmanlı saray mutfağı sarayın büyük bir bölümünü kapsar. 8 bölüme sahip olan saray mutfağının has mutfak bölümünde divan vezirleri ve harem halkı için yemek yapılır. Padişah için hazırlanan yemekler ise kuşhane mutfağında, haremde yaşayan üst seviye kadınlar için hazırlanan yemekler ise valide sultan mutfağında yapılır.

Günlük olarak:

• 4000 kişiye yemek hazırlanan Osmanlı sarayında
• 17 adet aşçıbaşı,
• 550 adet yamak çalışır.

Ayrıca mutfak bölümünde reçel, şerbet, helva ve doğal ilaçların yapıldığı iki adet helvahane bulunur. Mutfağının ihtişamı kadar yemeklerinin lezzeti ile de tüm dünyada tanınan Osmanlı mutfağı Suriye mutfağı ile benzerlik göstermektedir.

Osmanlı’da sıradan bir aile sofrasında bile en güzel örtüler kullanılır ve görselliğe büyük önem verilir. Yemek sofralarının altına oturanların dizlerini örten ağır sırma işlemeli sofra yaygıları kullanılır. Yemek yedikten sonra ellerin silinmesi için sofra örtüsü ile aynı kumaştan ya da tülbent benzeri hafif kumaştan peçete görevi gören değerli bezler bulunur. Ekmek sarayın vazgeçilmez besinidir. Meyveler sebzeler ile birlikte pişirilir, et ve balık yemeklerine tarçın eklenir.

Sofralarınıza İhtişam Kazandıracak Osmanlı Mutfağı Yemek Tarifleri

1) Vitamin Deposu Leziz Keşkül İçin:

Sütlü tatlıları ile ünlü olan Osmanlı’ya özel keşkül için badem tozu, süt, vanilya, şeker, pirinç unu ve nişasta kullanılır. Geleneksel bir Osmanlı tatlısı olan keşkül içeriğindeki badem ile muhteşem bir aromaya sahiptir. Keşkül

2) 27 Çeşit Osmanlı Pilavının En Sevileni: İç Pilav İçin:

Neredeyse tüm yemeklere eşlik eden pilavlar, Osmanlı’nın olmazsa olmaz yemek çeşididir. Birçok çeşide sahip olan pilavlar arasında kuşkusuz en ilgi göreni iç pilavdır. Soğan, ceviz, badem, kuru kayısı, iç fıstık, baharatlar, limon suyu, tarçın gibi zengin malzemelerle hazırlanan iç pilav tereyağında kavrulur. Her kaşıkta biraz daha yeme isteği getiren iç pilav muhteşem lezzeti ile sizi Osmanlı saray mutfağına götürür. İç Pilav

3) Özenle Hazırlanan Sofralara Layık: Bademli Tavuk Çorbası İçin:

Osmanlı’da çorba kutsaldır. Çorbalara ayrı bir önem verilir. Badem ve safran içeren bademli tavuk çorbası sıra dışı lezzeti ile sofralarınızda fark yaratır. Bademli Tavuk Çorbası