Boza Nasıl ve Neyden Yapılır, Nasıl İçilir?

Boza: Kış Gecelerinin Geleneksel İçeceği

Soğuk kış gecelerinde sıcacık evimizde otururken dışarıdan yankılanan boza sesleri hepimizi geçmişe götürür. Boza neden gece satılır, neden salep satılmaz, çay satılmaz, hiç aklınıza geldi mi? Eski yıllarda özellikle kışa denk gelen Ramazan aylarında boza akşamdan hazırlanır ve sokak satıcıları tarafından satılırmış. Sıcak olması ve tok tutucu özelliği ile sahurların vazgeçilmezi olan boza zaman içinde sadece ramazanda değil her gece satılmaya başlanmış.

Milattan önce 8000’li yıllarda Doğu Anadolu ve Mezopotamya’da görülen boza ne demek, peki?

Boza, Farsça darı anlamına gelen ‘buze’ kelimesinden gelir. Türkler boza ile 9. yüzyılda Orta Asya Türkleri sayesinde tanışır. Boza vücuda sıcaklık veren yüksek kalorili bir içecektir. Yüksek kalorisi nedeniyle tok tutan boza zengin vitamin ve mineral kaynağıdır. Yüksek protein, yağ ve karbonhidrat içeriğinden dolayı besin değeri yüksektir. Dünyanın her tarafında yaygın olarak tüketilen boza tüccar gemileri vasıtasıyla geniş bir coğrafyaya hakimdir.

Boza Nedir? Neyden Yapılır?

Osmanlıdan günümüze kadar uzanan boza ham maddesi:

• Yulaf
• Pirinç
• Darı
• Arpa
• Buğday veya mısır olan tarihi bir içecektir.

Lezzeti kadar içerdiği E, B1,B2, A vitaminleri ve fosfor, demir gibi mineral içeriği ile de oldukça sağlıklıdır.

Mısır ve Kuzey Afrika sahillerinden Akdenizli gemi tüccarları yardımıyla önce batıya, Asya ülkelerine ve Çin’e, oradan da İran ve Afganistan’a kadar geniş bir alana yayılan boza, ambalaj sanayinin gelişmesi ile birlikte ticari bir içecek haline gelir. Eski yıllarda Türkiye’de ramazan ayının habercisi olan boza marka haline gelen özel bir içecek olarak severek tüketilmektedir.

Boza helal mi ya da boza neden haram soruları boza ile ilgili akla gelen sorular arasındadır. Osmanlılarda 16. yüzyılda iki tip boza yapılırmış:

• İlki Ermeniler tarafından yapılan, fazla mayalandığı için içeriğinde alkol barındıran ve içeni sarhoş eden Mırmırık.
• Diğeri de tatlı boza olarak adlandırılan ve fazla mayalandırılmayan Arnavut Bozası. Ekşi mayanın sarhoş edici özelliğinden dolayı o tarihlerde görev yapan şeyhülislam Ermeni bozasını yasaklamış. O gün, bugündür de haram ya da helal mi diye sorulur olmuş.

Boza Nasıl Yapılır? İçindekiler Listesi

Boza neden yapılıyor? Boza malzemeleri için kalın bulgur ya da darı, su, pirinç, yaş maya, toz şeker, ılık süt, leblebi ve tarçın yeterlidir.

Her mevsimin içeceği boza içeriği şu şekildedir:

• Bulgur
• Şeker
• Vanilya
• Toz maya
• Su

Bu malzemelerin kolay bulunması ve ucuz olması nedeniyle de boza fiyat açısından uygundur. Marketlerde şişe ambalajlarda satılan bozanın 1 litre fiyatı ortalama olarak 12 ile 15 lira arasında farklılık gösterir. Bozanın mayalandırılma ortamının karanlık ve serin olması bozanın tadını etkiler.

Gelelim bozanın yapımına:

• Öncelikle bulgur ve pirinç iyice yumuşayıncaya kadar kaynatılır.
• Püre haline getirilerek ince delikli bir süzgeçten geçirilir.
• Süzgeçten geçirilen kısım tamamen soğutulur.
• Bu arada ılık süt, toz şeker ve maya bir kapta karıştırılır.
• Hazırladığımız bulgur lapasının içine maya eklenerek 24 saat bekletilmek üzere serin ve karanlık bir ortama alınır.
• Ara sıra bekleyen bozanın kapağı açılarak havalandırılır.
• 24 saat sonra boza karışımına toz şeker ve su azar azar eklenerek istenilen kıvama getirilir.
• Daha sonra kıvamının biraz daha artması için buzdolabına koyulur.
• Sıcak ya da soğuk olarak servis edilen bozanın olmazsa olmazı üzerine serpilen toz tarçın ve bütün olarak konulan leblebilerdir.

Boza Nasıl İçilir?

• Aroması yoğun ve keskin olan boza bazıları tarafından pek beğenilmez. İlk defa bozayı tattığınızda ya çok seversiniz ya da hiç.
• Temel olarak su, darı irmiği ve şeker kullanılarak yapılan boza, en çok mayıs ve eylül aylarında tüketilir.
• Eski zamanlarda soğuk kış gecelerinin içeceği olan boza halen bazı bölgelerde satılmaktadır.
• Peki, boza sıcak mı içilir?
• Sıcak bir içecek olarak algılanmasına rağmen aslında boza soğuk içilir.
• Tarçın ve sarı leblebi ile birlikte tüketilen bozaya tarçın toz, sarı leblebiler ise bütün halinde atılır.
• Koyu kıvamlı olduğundan dolayı dilerseniz bozayı kaşık ile çorba gibi de tüketebilirsiniz.
• Eğer marketten hazır boza almışsanız; evde bir miktar ısıtıp tüketebilirsiniz.
• Isıtırken orta boy bir cezve kullanabilirsiniz.
• Büyük ve geniş bir bardakta tadını daha rahat alabilirsiniz.
• Ayrıca bozanın lezzet detaylarından biri olan tarçını da eklemeyi unutmayınız. Tarçın pek çok kişi tarafından bir bozanın olmazsa olmaz malzemelerindendir.

Tarif: Boza (Videolu)

Boza Faydaları Nelerdir?

• İçeriğinde yer alan vitaminler bozanın soğuk algınlığına karşı vücudu korumasını sağlar. Özellikle balgam çıkarmayı sağladığı için öksürüğü kesme konusunda faydalıdır.
• Alerjik bronşite ve astıma iyi geldiğine dair yapılan çalışmalar 2-3 gün boyunca boza içmenin akciğerleri rahatlattığını kanıtlamaktadır.
• Yüksek protein, karbonhidrat ve yağa ek olarak vitamin ve mineral içeriği bozanın besin değerini artırır ve anne sütünü arttırıcı etki gösterir.
• İçeriğinde yer alan laktik asit midenin sindirim ve hazmetme yeteneğini geliştirir ve bağırsakları temizler.
• Antioksidan yönünden zengin olan boza vücudun bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser riskine karşı hücreleri korur. Ayrıca kanser tedavisi için uygulanan kemoterapi sırasında kemoterapinin yan etkilerini azaltır.
• Yüksek vitamin içeriği gelişme dönemindeki çocukların kemik yapılarını güçlendirir ve yaşlılıkta meydana gelebilecek kemik hastalıklarına karşı eklemleri güçlendirir.
• Yüksek B vitamini içeriği vücudun kronik yorgunlukla baş etmesine yardımcı olur ve yüksek kalori değeri enerji vericidir. Özellikle sporcular, hamile ve emziren kadınların beslenme programlarında boza önemlidir.
• Yine içeriğindeki B vitaminleri sinir sistemi üzerinde olumlu bir etki yaratır ve stresle mücadele etme gücü verir.
• B12, fosfor ve demir içeriği cilt ve saç sağlığı üzerinde faydalıdır. Saçların dökülmesini önler, cildi nemlendirir ve cildin sağlıklı olmasını sağlar. Düzenli olarak boza tüketirseniz cildiniz eskisinden daha parlak ve saçlarınız daha dolgun olabilir.

Boza tüketmek neye iyi gelir?

• Hamilelik döneminde anne ve bebek sağlığını korur.
• Böbrek fonksiyonlarını kontrol eder.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Kendinizi daha mutlu hissetmenize yardım eder.
• Cilt sağlığını korur ve hücre yeniler.
• Solunum yolu hastalıklarına iyi gelir.

Detaylı bilgi için: Bozanın Faydaları, Tarihçesi ve İçeriğindeki Vitaminler

Boza Kalori ve Besin Değeri Nedir?

• Yüksek karbonhidrat içeriğinden dolayı bozaya sıvı ekmek de denilebilir. 1 su bardağı yani yaklaşık 150 mililitre boza 240 kalori içerir.
• 1 su bardağı boza 57 gram karbonhidrat, 0,5 gram yağ, 3,5 gram protein, 29 miligram kalsiyum, 1,3 miligram demir, 97 miligram fosfor, 1 mg sodyum, 1 mg çinko ve A vitamini, tiamin, riboflavin ve niyasin içerir.
• Vücudun temel vitamin ve minerallerini 1 bardakta toplayan boza ağızda bıraktığı mayhoş tadı ile en sevilen Türk içeceklerinden biridir.
• Bozayı diyet döneminde tüketmek isterseniz; biraz dikkatli davranabilirsiniz. Çünkü kalorisi yüksek bir içecektir. Bu leziz içeceği içerken damak zevkine göre bir de leblebi tüketmek isterseniz; alacağınız kalori bir miktar daha artar. Bu nedenle bozaya yer verdiğiniz öğünlerde farklı gıdaları tüketmemeye çalışabilirsiniz.
• Eğer sık sık boza içerseniz ve çok hareketsiz kalırsanız; boza tartıdaki rakamların yükselmesine neden olabilir. Boza sağlık için faydalıdır ancak ölçülü olduğunuzda faydalı hale gelmektedir. Dozunu aştığınızda vücudunuzda kilo alımına neden olabilir.

Detaylı bilgi için: Boza Kaç Kalori? Besin Değerleri, Kilo Aldırır Mı? Diyette İçilir Mi?

Boza Zararları ve Yan Etkileri

• Yüksek kalorili bir içecek olan boza kilo almak istemeyenlerin uzak durması ya da kontrollü tüketmesi gereken bir içecektir.
• Maya kullanılarak yapılan bir içecek olan boza bazı insanlarda mide problemleri yaratabilir.
• Şişkinlik, gaz, kabızlık ve ishal boza içenlerde gözlenebilir.
• İçeriğinde kullanılan şeker, diyabet hastalarının kan şekerini yükseltir. Doktor ya da diyetisyene danışmadan diyabet hastalarının boza tüketmemesi önerilir.
• Yüksek karbonhidrat içeriği özellikle tansiyon hastaları üzerinde de etki yaratabilir. Fazla miktarda boza tüketimi tansiyonu yükseltebilir.
• Boza içeriği ile birçok faydalı etkiye sahip olsa da dikkatli tüketilmesi gereken farklı aromaya sahip bir içecektir.

Tarif: Boza

Kendi Mutfağımda Boza Nasıl Hazırlarım?

Orijinal Lezzetiyle Ev Yapımı Boza Tarifi

Eski zamanlara oranla tüketimi oldukça azalan boza evde doğal yollarla hazırlanabilir. Tarih kokan, kışı kış yapan boza ev imkânları ile kolayca yapılabilir. Sadece biraz istek yeterli. Soğuk kış günlerinde sıcak olarak, yazın sıcak günlerinde ise soğuk olarak her türlü içilebilir. Üstelik çok ucuza yüksek besin değerine sahip ve yapımı kolaydır. Malzemeleri elinizin altında.

Hafta sonu keyfinizi tamamlamak için bir miktar tarçın, biraz leblebi, boza ve bir kitap ya da film baştan çıkarıcı değil mi? Evde Boza Yapımı

Nane Limon Çayının Her Derde Deva 10 Faydası

Adaçayının Faydaları: Hiç Duymadığınız Bilgiler, Uzman Görüşler

Ihlamurun Faydaları, Şifalı Ihlamur Çayının Bilinmeyen Faydaları

Rezene Çayı Faydaları, Neye İyi Gelir? Zayıflatır Mı? Nasıl Demlenir?

Nane Çayının Faydaları – Baharat Olmanın Çok Ötesinde 7 Şifalı Özelliği