Her Gün Çay İçmek Faydalı mı Zararlı mı?

İçindekiler

Çay: Dünyanın En Çok Tüketilen İçeceği

Bu topraklarda gün çay ile başlar, çayla devam eder. Ülke içindeki tarihselliği insanlık tarihi açısından çok uzun olmasa da, çay içmeyi Türkiye halkı kadar sahiplenen dünya üzerinde çok fazla kültür yoktur. Yaprak türünden, demleme tekniklerine ve içimi sırasında kullanılan bardakların modeline kadar başlı başına günlük hayatın içinde bir kültür olan çay vazgeçilmez bir noktada yer alır.

Çayın Faydaları

Kanser Hücrelerinde Etkili Olabilir
Konsantrasyonu Artırabilir
Kan Şekerini Dengeleyebilir
Kalp Sağlığına Faydalı Olabilir
İnme Riskini Önleyebilir
Bağırsak Sağlığına İyi Gelebilir
Yaz Aylarında Harareti Alabilir

Birbirinden güzel çay semaverleri, ince belli bardakları, porselen demlikleri ile kendisini aşan üretimlere neden olan çayın her haline bakarken yanında sunabileceğiniz özel ikramların tariflerini de bulabilirsiniz.

Çay müptelası bir millet olunca tüketim şekilleri konusunda bile hassas davranışlar ortaya çıkmakta. Son dönemde üretimine bağlı olarak tüketimi de artan çay poşetleri, sallama çay ismiyle halk arası literatürde kendisine yer bulsa da, bu poşetler içinde satılan ve bilinen siyah çayın yaprakları dışındaki başka bitkilerden elde edilen tozların da bitki çayı ve benzeri isimleri var.

Bu anlamda en doğru şekilde çay hakkında bilgi vermek gerekirse, çay ismi esasen içeceğin kendisine değil, bitkiye ait bir isimdir. Ancak zamanla oluşan yoğun tüketim sonrası bugün, her türlü bitki yaprağından elde edilen sıcak içecekler de çay olarak isimlendirilmektedir.

Çay Nedir? Özellikleri Nelerdir?

Köken olarak tarihi çok eski zamanlara dayanan ve kaynağı Çin olan çay bitkisi, ilk zamanlarda herkesin tükettiği bir içecek olarak değerlendirilmemiştir.

Bulunuşu ile ilgili ise milattan önce 3000 yıllarına dayanarak anlatılan bir Çin efsanesine göre; Çin İmparatoru ve bitki bilimcisi Shen Nung bir akşam vakti hizmetçisi su kaynatırken ve kendisi de ağacın altında otururken ağaçtan bazı yapraklar dökülerek suyun içine düşer sonrasında su, kahverengi bir renge bürünür, ortaya çıkan bu yeni sıvı imparatorun ilgisini çeker ve sıvıyı içer. Bu efsanenin bir benzeri de Hindistan’da anlatılır.

Hintlilere göre çayı içen ilk kişi Buda’dır. Buda uyku bastırdığında bir çay yaprağını çiğneyip yorgunluğunu giderir. İşte çay çiçeği olarak da adlandırılan bitkinin bugünlere gelen yolculuğunun başlangıç noktası böyle anlatılmaktadır. Yoğun tüketiminin yanı sıra çay özellikleri ile de her zaman farklı bir bitkidir. Çay içmenin faydaları da keşfedildikçe daha sağlıklı yaşamak adına da çay içen kişilerin sayısı da artmıştır.

Çayın Faydaları Nelerdir?

Bizim kültürümüzde çayın faydaları denilince siyah çayın faydaları akla geliyor olsa da tüm çay türlerinin yararları birbirine yakındır. Doğanın bir mucizesi olan çay faydaları açısından birçok özelliğe sahiptir:

Sindirimi düzenler ve bağırsakların rahat çalışmasını sağlayabilir.
İçeriğinde yer alan tein maddesi ile zihni harekete geçirir; odaklanmayı artırabilir.
Sıcak olarak tüketildiği için damarları gevşeterek kan akışını yavaşlatan bir etkiye sahiptir.
Özellikle limonlu çayın faydaları arasında kanser riskini azaltma da olduğunu söyleyen araştırmalar mevcuttur.
Yavaşlayan kan akışı ile vücudun kendini soğutmasını sağlayarak çok sıcak yaz aylarında harareti alabilir.
Çayın beyne faydaları da vardır. Çalışma verimini ve odaklanma kapasitesini artırdığı söylenmektedir.
Sadece çayın değil çay buharının faydaları da bulunmaktadır. Çayın buharına gözlerinizi dikkatli şekilde 1-2 dakika tuttuğunuzda ya da ılık poşet çayla gözlerinize 1-2 dakika pansuman yaptığınızda göz yorgunluğu, çapaklanma gibi göz rahatsızlıklarını hafifletebilirsiniz.
Laboratuvar ortamında yapılan araştırmalara göre çayın içeriğinde yer alan epigallokateşin gallat adı verilen bileşiğin insülin direnci üzerine iyileştirici etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
10 yıldan uzun süren bir araştırmaya göre günde 4 fincandan fazla siyah çay içen kişilerin inme riskine karşı %32 oranında korundukları ortaya çıkmıştır.
Bir antioksidan grubu olan flavonoidler, düzenli tüketildiğinde yüksek tansiyon ve kolesterol etkilerini azaltır. Çay da antioksidan maddeler içerir.

Detaylı bilgi için: Siyah Çayın İlk Kez Duyacağınız 9 Faydası

Çayın Zararları Nelerdir?

İçim zevki ve faydalarının yanı sıra çayın zararları ise az sayıdadır. Çayın faydaları bilimsel olarak da biliniyor olsa da fazla tüketiminde ya da içindeki kafein gibi maddelere hassasiyeti olan kişilerde zararlı bir içeceğe de dönüşebilmektedir.

Sık tüketime bağlı dişlerde sararma yaratabilir.
Kan emilimini düşürebilir.
Demir eksikliğiniz bulunuyorsa dikkatli tüketmenizde fayda var.
Çayın bebeklere faydaları olup olamayacağı konusunda hassas olunmalıdır.
Demir emilimini düşürdüğü için çocukların içmemesi daha iyidir.
Aç karnına fazla içildiğinde mide rahatsızlığına sebep olabilir.

1) Gebeliği Zorlaştırabilir

Çayda kafein bulunmakta. Eğer çok fazla çay içen kadınların hamile kalma düşüncesi varsa; çay oranını azaltması önerilir. Çünkü yoğun kafein yumurtaların kalitesini düşürebilir. Aynı şekilde erkeklerin de sperm kalitesini azaltabilir.

2) Dişlerin Sararmasına Neden Olur

Çayın yapısında bulunan maddelerden dolayı, dişlerde renk değişimi gözlemlenmiştir. Dişlerin sararmasına önlem almak için çay tüketimi ölçülü olmalıdır. Çok fazla çay içiyorsanız günlük diş bakımı ihmal edilmemelidir. Ayrıca çay saatlerinden sonra bolca su içmeniz önerilir.

3) Cildi Kurutabilir

Çay tüketen kişiler, ne de olsa çay içiyorum diye düşünüp su tüketimine önem vermiyor. Bu alışkanlık sonucunda da vücutta su yetersiz kalıyor ve cilt kurumaya başlıyor. Cildin nem dengesinin korunması için çay tüketimi ölçülü olmalıdır. Çayla beraber su tüketimi de hatırlanmalıdır.

4) Ödemi Artırır

Fazla kafeinli içecek tüketenlerin ödem problemi daha fazla hissedilir. Özellikle de gün boyunca çay içen kişilerin ödem oranı daha yüksektir. Ödemle başınız dertteyse çaya sınırlama getirebilirsiniz. Ayrıca çay bardağının içinde ufak bir dilim limon atabilirsiniz. Ödemi önleme konusunda size yardım edebilir.

5) Böbrekleri Yorabilir

Çayda oksalat maddesi çok fazla bulunur. Oksalat ise böbreklerin yorulmasına ve işlevini gerçekleştirirken zorlanmasına neden olur. Çok sık çay tüketenlerin böbrek hastalıklarına daha çok yakalandığını unutmayınız.

6) Yemek Borusuna Hasar Verir

Çayı çok sıcak içen kişiler, yemek borusunun hasar görmesine neden olmakta. Zamanla hasar gören yemek borusu sağlığını kaybedeceği için gırtlak kanserine zemin hazırlayabilir. Bu nedenle çok sıcak çay içmeniz önerilmez.

7) Uyku Düzenini Etkiler

Çayda bulunan kafein, sizi uyarır ve uyku problemlerine davet çıkarır. Eğer uyku sorunları yaşıyorsanız siyah çay yerine rahatlatan bitki çaylarını tercih edebilirsiniz. Kafein oranı düşük çayları tüketmeniz daha iyi bir seçim olabilir.

8) Depresyon Riskini Artırır

Çayın içindeki kafein yine size zarar verecek özellikleri taşıyor. Bunlardan biri de depresyon hastalığı. Kafeinin fazla alınması kaygı ve strese neden olduğu için zihniniz depresyona hazır hale geliyor. Daha az çay daha çok mutluluk!

Çay Çeşitleri Nelerdir?

Günümüz üretim teknolojisi sayesinde çok sayıda alternatif çay çeşitleri bulunur. Öncelikle iki temel çeşit olarak, çayın hasadının ardından geçirdiği işlemlere göre farklılık oluşturan yeşil çay ve siyah çaydan bahsedilebilir.

En çok tüketilen çay çeşidi olan siyah çay, içinde yoğun miktarda tein maddesi barındırırken yeşil çay, kahveden bile fazla oranda kafein içerir.
Hiçbir fermantasyon işlemine girmeden üretilen beyaz çay da, çay bitkisinden elde edilen diğer türdür.
Yeşil çayda bulunan daha çok otsu bir tada göre beyaz çay içildiğinde damakta kavunsu bir tat bırakır.
Beyaz çay demlendiğinde ise açık sarı bir renge sahip olur.
Pahalı bir çay türü olan beyaz çay dışında yine az fermente edilen ve yeşil çay ile siyah çay arasında kalan Oolong isminde de bir tür vardır.
Japonların daha çok tükettiği Oolong çayı gibi Uzak Doğu’da aromatik birçok farklı çay çeşidi bulunur. Çin’de kullanılan ve toprağımsı bir tada sahip olan Pu-Erh çayı isminde ayrı bir tür daha bulunmaktadır.
Esasen yeşil çayın bir türü olan Pu-Erh, işlenerek ve uzun süre bekletilerek elde edilen kırmızı yapraklarıyla, siyah çayın bir alt türü olarak da kategorize edilmektedir.
Kimi yerlerde Pu-Erh çayı, kırmızı çay olarak geçmektedir.
Çay bitkisi dışında rezene, nane gibi pek çok bitkinin de çayı, ayrı bir kategori içinde çay çeşitleri arasında yer alır.

Detaylı bilgi için: Dünyanın En Çok Tüketilen Çay Çeşitleri

Çay Kalori ve Besin Değerleri

Ülkemizde başta Rize olmak üzere Doğu Karadeniz bölgesinde üretimi yapılan çay yaprağı, narin özellikleri sebebiyle her iklim ve toprakta yetişmez.

Türkiye’de ilk kez büyük çaplı kuru çay üretimine 1938 yılında Rize’de başlanırken ilk üretimin sağlanmasının ardından çay halka Rize’deki çay ocaklarında ücretsiz dağıtılarak tanıtılmaya başlanmıştır.

Devamında büyük bir alışkanlık haline gelen çay besin değeri yönünden bakıldığında, çinko, magnezyum, demir ve fosfor yönünden zengin bir içeriğe sahip olurken, 10 gramlık kuru çayın kalori değeri ise 27 kcal olarak ölçülmektedir.

Mineral yönünden zengin olan çay D vitamini gibi ihtiyaçlarınızı karşılama konusunda ise yetersiz kalır, keza çay bitkisi analizinde maalesef vitamin yoktur.

Çay Lekesini Ne Çıkarır?

Keyifli ve koyu sohbetlerin aracısı olan çay, tam da bu esnada bir kaza ile dökülerek çıkarılması çok kolay olmayan lekeler yaratabilir. Bu tarz istenmeyen durumlarda çay lekesini ne çıkartır gibi sık sorulan sorulara karşı, çabuk hareket ederek, beyaz bir bez ya da kağıt havluyla çayın döküldüğü yerin ıslaklığını alarak, lekeyi çok dağıtmadan sabunla müdahale etmek yeterli bir yanıt olabilir. Eğer dökülen çayın lekesi kurursa, devamında çıkarmak çok zordur.

Detaylı bilgi için: Halıdan Çay Lekesi Nasıl Çıkar? 7 Pratik Adımda Lekeleri Yok Edin!

İkramlık Çay Tarifleri

Günün her saati içmek için mutlaka bir sebebi olan çayın yanında yenilebilecek çay ikramları ya da özenerek demlediğiniz çayınızı misafirlerinize tattırırken yapacağınız çay sunumları için birbirinden lezzetli 10 tarif sizi bekliyor. Afiyet olsun.